ایران با برخورداری از موقعیت جغرافیایی ممتاز در کنار سه دریا (خزر، خلیج فارس و دریای عمان) و ظرفیتهای طبیعی و انسانی خاص، فرصتهای قابل توجهی برای تأمین مالی توسعه اقتصاد دریامحور دارد. شناخت و بهرهبرداری هوشمندانه از این ظرفیتها میتواند راهگشای تأمین منابع پایدار مالی باشد.
۱. نظام بانکداری بدون ربا و ابزارهای مالی اسلامی:
با توجه به چارچوب شرعی بانکداری در ایران، انتشار اوراق قرضه متعارف رایج امکانپذیر نیست، اما این محدودیت به فرصت توسعه ابزارهای مالی اسلامی مانند صکوک، اوراق مشارکت، صندوقهای وقف و قرضالحسنه تبدیل شده است. ایران تجربه موفقی در این حوزه دارد که میتواند در تأمین مالی پروژههای دریایی نیز گسترش یابد.
۲. فرهنگ وقف و نیکوکاری:
ایران دارای یک فرهنگ غنی وقف و کمکهای مردمی است که میتواند به منبع قابل اتکایی برای پروژههای زیربنایی و خدمات دریایی تبدیل شود. استفاده از وقفهای الکترونیکی و معرفی پروژههای دریایی به عنوان مصادیق خیرخواهانه میتواند مشارکت عمومی را افزایش دهد.
۳. نیروی انسانی متخصص و شرکتهای دانشبنیان:
تعداد قابل توجهی از کارشناسان و فارغالتحصیلان در رشتههای علوم و مهندسی دریایی در ایران فعالاند. با تأمین مالی مناسب، شرکتهای دانشبنیان میتوانند در زمینه ساخت تجهیزات، فناوریهای نوین و خدمات دریایی نقش آفرین باشند و اشتغالزایی ایجاد کنند.
۴. ثروتهای ملی و منابع نفتی:
بودجههای نفتی، اگر به صورت هدفمند و پایدار به توسعه اقتصاد دریایی اختصاص یابد، میتواند نقش مؤثری در تأمین مالی پروژههای کلان ایفا کند. با تغییر رویکرد و تخصیص منابع به سمت اقتصاد آبی، ایران میتواند گامهای بلندی بردارد.
۵. ظرفیتهای بازار سرمایه و فرصت جذب سرمایه خارجی:
اگرچه بازار سرمایه ایران هنوز عمق کافی ندارد، اما ظرفیت رشد آن وجود دارد و در صورت رفع تحریمها، جذب سرمایه خارجی مستقیم (FDI) و انتشار اوراق ارزی میتواند منابع مالی بزرگی را فراهم آورد.
در مجموع، استفاده همزمان و متوازن از این ظرفیتها میتواند پایهای محکم برای تأمین مالی توسعه پایدار اقتصاد دریامحور در ایران باشد.