یکی از ویژگیهای برجسته نظام مالی ایران، پیروی از اصول بانکداری بدون ربا و قوانین مالی اسلامی است که هم فرصتها و هم محدودیتهایی برای تأمین مالی اقتصاد دریامحور ایجاد میکند. در حالی که بانکها و بازار سرمایه ایران نمیتوانند از ابزارهای مالی معمول جهانی مانند اوراق قرضه بهرهمند شوند، اما این چارچوب بستر مناسبی برای توسعه ابزارهای مالی اسلامی نظیر صکوک، اوراق مشارکت و صندوقهای وقف فراهم کرده است.
این وضعیت دو جنبه مهم دارد: از یک سو، محدودیت در استفاده از ابزارهای مالی رایج جهانی باعث شده تأمین مالی پروژههای بزرگ با دشواریهایی همراه باشد؛ اما از سوی دیگر، ایران میتواند با بهرهگیری از تجارب موفق در انتشار صکوک اجاره، اوراق مشارکت و همچنین نوآوری در ابزارهای مالی اسلامی نظیر «صکوک آبی» و صندوقهای وقف توسعه دریایی، جایگاهی پیشرو در این زمینه به دست آورد.
در حوزه دریایی، طراحی و اجرای ابزارهای مالی اسلامی متناسب با ویژگیهای پروژههای آب و دریا مانند ساخت اسکلهها، نوسازی ناوگان کشتیرانی، توسعه بنادر و پروژههای گردشگری آبی، میتواند منابع مالی جدیدی را جذب کند و وابستگی به منابع دولتی را کاهش دهد. همچنین، توسعه صندوقهای وقف با تمرکز بر امور دریایی، بهرهگیری از ظرفیت فرهنگ نیکوکاری و افزایش اعتماد عمومی میتواند نقش کلیدی در تأمین مالی این بخش ایفا کند.
بنابراین، همگام با توسعه این ابزارهای نوین مالی، اصلاحات حقوقی و نهادی لازم است تا اطمینان حاصل شود که چارچوب قانونی و نظارتی کافی برای حمایت از انتشار، معامله و نظارت بر این اوراق فراهم است. در نهایت، نظام مالی اسلامی ایران، اگر به درستی هدایت شود، میتواند به یک مدل منحصر به فرد برای تأمین مالی اقتصاد آبی تبدیل گردد.