مشاغل سنتی دریامحور که روزگاری ستون فقرات اقتصادی جوامع ساحل‌نشین جنوب ایران بودند، امروز با چالش‌هایی چون صنعتی شدن، مهاجرت، و کاهش تقاضا روبه‌رو شده‌اند. در این میان، توسعه اقامتگاه‌های بوم‌گردی دریایی به‌عنوان مدلی ترکیبی از گردشگری و فرهنگ بومی، فرصتی بی‌بدیل برای بازگرداندن رونق به این مشاغل ایجاد کرده است. پیوند گردشگر با تجربه‌های واقعی زندگی ساحلی، امکان نوسازی این مشاغل را فراهم می‌آورد.
زنده شدن دوباره صیادی سنتی
یکی از مهم‌ترین مشاغل سنتی در مناطق دریایی، صیادی با روش‌های بومی است. حضور گردشگران در بوم‌گردی‌ها، زمینه‌ای برای برگزاری تورهای صیادی تفریحی فراهم کرده است؛ تجربه‌ای که در آن گردشگر با تور قایقی همراه بومیان به دل دریا می‌رود و با تور انداختن، ماهی‌گیری و پخت غذای دریایی آشنا می‌شود. این فعالیت‌ها هم به حفظ دانش سنتی کمک می‌کنند و هم منبع درآمد جدیدی برای صیادان محلی فراهم می‌سازند.
از گره‌زنی تا قایق‌سازی؛ هنرهایی که زنده می‌شوند
بسیاری از اقامتگاه‌های بوم‌گردی با ایجاد کارگاه‌های کوچک آموزش گره‌زنی دریایی، ساخت ابزار صیادی، یا حتی نمایش مراحل ابتدایی قایق‌سازی سنتی، هنرهای در حال فراموشی را به گردشگران معرفی می‌کنند. این فعالیت‌ها ضمن ترویج میراث ناملموس ساحلی، باعث اشتغال جوانان بومی و افزایش تقاضا برای آموزش و انتقال تجربیات می‌شود.
آشپزی محلی و روایتگری فرهنگی
زنان ساحل‌نشین که سابقاً در تهیه غذاهای دریایی برای خانواده‌هایشان فعال بودند، اکنون در بوم‌گردی‌ها به‌عنوان آشپزهای محلی حضوری فعال دارند. غذاهایی چون مهیاوه، قلیه‌ماهی یا حلوای خرما، نه‌تنها خوراک بلکه بخشی از روایت فرهنگی منطقه محسوب می‌شوند. روایتگری غذا و داستان‌های محلی پیرامون آن‌ها، بخشی از تجربه بوم‌گردی شده و جایگاهی اقتصادی برای زنان محلی ایجاد کرده است.
چالش‌ها و راهکارها
اگرچه بوم‌گردی‌ها توانسته‌اند بخشی از مشاغل سنتی را احیا کنند، اما تداوم این روند نیازمند حمایت هدفمند است. فراهم‌سازی تسهیلات برای راه‌اندازی کارگاه‌های آموزشی در بوم‌گردی‌ها، ارائه بیمه به فعالان بومی، و ساده‌سازی قوانین برای استفاده از قایق‌های کوچک سنتی در گردشگری، از جمله اقداماتی است که می‌تواند به نهادینه‌سازی این احیا کمک کند.
سخن پایانی
بوم‌گردی‌های ساحلی، فقط محل اقامت نیستند؛ آن‌ها فضای تعامل فرهنگی و اقتصادی میان گذشته و آینده‌اند. احیای مشاغل سنتی مرتبط با دریا، نه‌تنها موجب حفظ هویت بومی می‌شود بلکه مسیر تازه‌ای برای توسعه پایدار جوامع ساحلی فراهم می‌کند؛ مسیری که در صورت برنامه‌ریزی و حمایت، می‌تواند الگویی ملی برای توسعه گردشگری فرهنگی و اقتصادی در کشور باشد.
