|
نویسنده: احسان عسکری، فانوس دریا |
لنج‌ها تنها وسیله‌ای برای جابه‌جایی کالا نیستند؛ آن‌ها روایت‌گر تاریخ، هویت و تلاش مردمانی‌اند که قرن‌ها با دریا زیسته‌اند. در قشم، بوشهر، کنگ، لافت و دیگر بنادر جنوبی، لنج‌ها نه‌تنها وسیله‌ی حمل‌ونقل، بلکه پُل ارتباطی میان فرهنگ‌ها، کالاها و اقتصادهای محلی بوده‌اند. این یادداشت، به بررسی جایگاه لنج‌ها در نظام حمل‌ونقل دریایی و نقش آنان در تجارت خرد و منطقه‌ای می‌پردازد.
تکیه‌گاه اصلی بازرگانی سنتی
تا پیش از فراگیر شدن کشتی‌های صنعتی و خطوط کشتیرانی مدرن، این لنج‌های سنتی بودند که بار سنگین مبادلات کالا در جنوب ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس را بر دوش می‌کشیدند. تجارت کالاهایی نظیر خرما، ماهی خشک، ادویه، پارچه، چوب و حتی دام، از طریق لنج‌ها انجام می‌شد. این شناورها که با اتکا به تجربه و دانش بومی طراحی شده‌اند، توانایی حمل مقادیر قابل توجهی بار را در مسیرهای کوتاه‌برد دارند و برای سواحل کم‌عمق، بسیار کارآمد محسوب می‌شوند.
نقش کلیدی در حمل‌ونقل دریایی خرد
در بسیاری از بنادر کوچک و روستاهای ساحلی که فاقد اسکله‌های صنعتی یا امکانات بندری بزرگ هستند، لنج‌ها تنها ابزار موجود برای اتصال به بازارهای فراساحلی‌اند. آن‌ها بارها را از مبادی محلی به مقصدهای نزدیک مانند دبی، مسقط، بندر الرویس یا بنادر سومالی و یمن حمل می‌کنند. به‌ویژه در دوران تحریم یا بحران‌های ژئوپلیتیکی، لنج‌ها توانسته‌اند به‌عنوان یک مسیر مکمل و انعطاف‌پذیر در زنجیره تأمین ایفای نقش کنند.
اشتغال‌زایی و ارزش افزوده محلی
فعالیت لنج‌ها نه تنها برای مالک و ناخدا، بلکه برای ملوانان، باربران، تعمیرکاران، نجارهای دریایی و حتی فروشندگان خوراک و سوخت نیز اشتغال ایجاد کرده است. از سوی دیگر، بسیاری از جوامع محلی اقتصاد خود را بر پایهٔ فعالیت‌های مرتبط با لنج بنا کرده‌اند؛ از تولید و بسته‌بندی کالا گرفته تا خدمات دریایی و گمرکی.
ضرورت نوسازی و حمایت هدفمند
با وجود نقش حیاتی لنج‌ها، فقدان سیاست‌های حمایتی، فرسودگی ناوگان، هزینه‌های بالای نگهداری و محدودیت‌های قانونی و گمرکی، آینده این بخش را با ابهام مواجه کرده است. لنج‌ها نیازمند نوسازی بدنه، تجهیز به امکانات ایمنی، و اتصال بهتر به سیستم‌های لجستیکی نوین هستند. همچنین باید در سیاست‌گذاری‌های تجاری، نقش آن‌ها به‌عنوان مکمل اقتصاد رسمی و خرد منطقه‌ای به رسمیت شناخته شود.
نتیجه‌گیری
لنج‌ها فراتر از یک ابزار حمل‌ونقل، روح زنده‌ی فرهنگ و تجارت بومی جنوب ایران هستند. تداوم فعالیت آن‌ها به معنای حفظ بخشی از میراث ملی و حمایت از اقتصاد محلی است. اگرچه آینده دریا به‌سوی فناوری‌های پیشرفته پیش می‌رود، اما این لنج‌های چوبی همچنان می‌توانند در قلب اقتصاد جنوب بدرخشند؛ به شرطی که دریابیم ارزش‌شان تنها در چوب و بادبان نیست، بلکه در پیوندشان با مردم و معیشت است.
