|
نویسنده: احسان عسکری، فانوس دریا |
میراثی بومی، مزیتی منطقه‌ای
لنج‌سازی سنتی در ایران، خصوصاً در استان‌های هرمزگان، بوشهر و خوزستان، تاریخی غنی و پیشینه‌ای درخشان دارد. این دانش بومی که طی قرن‌ها در کارگاه‌های محلی قشم، بندرکنگ، لافت و بوشهر شکل گرفته، امروز با وجود تمامی چالش‌ها، همچنان پویا و قابل انتقال است. بسیاری از لنج‌های چوبی ساخته‌شده در ایران از لحاظ طراحی، دوام و کارایی، مورد تحسین ملوانان و تجار منطقه بوده‌اند. همین ویژگی‌ها، این صنعت را به یکی از معدود گزینه‌های قابل اتکا برای صادرات خدمات فنی و ساخت شناورهای سنتی تبدیل کرده است.
بازار هدف: از عمان تا سواحل کنیا
کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله عمان، قطر و امارات متحده عربی، به‌ویژه در مناطق سنتی ماهی‌گیری و حمل‌ونقل بومی، هنوز هم از لنج‌ها بهره می‌برند. در بسیاری از این کشورها، لنج‌سازی سنتی به دلیل گرانی زمین، نبود استادکاران بومی و افزایش هزینه‌های ساخت، عملاً رو به فراموشی رفته است. در مقابل، ایران با در اختیار داشتن نیروی کار ماهر، امکانات بومی، چوب ارزان‌تر و پیشینه فرهنگی، می‌تواند نیاز این کشورها را در قالب صادرات لنج یا اعزام تیم‌های فنی جهت ساخت و تعمیر لنج برآورده سازد.
از سوی دیگر، کشورهای شرق آفریقا نظیر سومالی، تانزانیا، کنیا و موزامبیک، سال‌هاست با ایران در حوزه حمل‌ونقل دریایی و تجارت سنتی در ارتباط‌اند. این کشورها که به واسطه کمبود زیرساخت‌های صنعتی هنوز به شناورهای چوبی و سنتی وابسته‌اند، می‌توانند بازار هدف مناسبی برای صادرات لنج‌های ایرانی و خدمات تعمیرات فنی باشند.
مزایای رقابتی ایران
ایران علاوه بر مهارت استادکاران سنتی، دارای مزایای نسبی متعددی در این حوزه است. نرخ پایین نیروی انسانی، نزدیکی جغرافیایی به بازار هدف، اشتراکات زبانی و فرهنگی با برخی کشورهای عربی، و نیز تجربه عملی در ساخت انواع مختلف لنج‌ها، ایران را به گزینه‌ای قابل اتکا در بازارهای منطقه‌ای تبدیل کرده است. همچنین نزدیکی بندرهای جنوبی به خطوط کشتیرانی بین‌المللی می‌تواند حمل و تحویل سفارش‌ها را تسهیل کند.
الزامات بهره‌برداری از ظرفیت‌ها
برای تحقق این فرصت‌ها، چند گام ضروری است: نخست، ثبت و استانداردسازی طراحی لنج‌ها به‌عنوان برند ایرانی در سطح بین‌المللی؛ دوم، راه‌اندازی نهادهایی برای صدور گواهی کیفی و تسهیل صادرات؛ سوم، حمایت وزارت صمت و سازمان بنادر از حضور سازندگان در نمایشگاه‌های تخصصی خارجی؛ و چهارم، آموزش دیپلمات‌های اقتصادی برای معرفی این ظرفیت در بازارهای هدف.
نتیجه‌گیری
لنج ایرانی می‌تواند نه‌تنها حامل کالا، که حامل نام ایران در آب‌های منطقه باشد. استفاده از این ظرفیت در عرصه صادرات خدمات فنی، گامی مهم در توسعه اقتصاد دریامحور و ارتقای جایگاه ایران در تجارت سنتی و بومی دریایی در خلیج فارس و شرق آفریقاست.
