به گزارش آرمان اقتصادی، انسان‌ها قرن‌هاست که برای تأمین نیازهای خود به منابع ساحلی و دریایی متکی بوده‌اند. اما رشد روزافزون جمعیت و پیشرفت فناوری، به‌ویژه فناوری‌های دیجیتال، ما را ملزم به بازنگری در راهبردهای سنتی و اتخاذ رویکردهای نوین برای بهره‌برداری پایدار و مولدتر از این منابع کرده است. در این راستا، مفهوم “اقتصاد آبی” به عنوان راهکاری برای استفاده مسئولانه و کارآمد از منابع اقیانوسی مطرح شده است.
اقتصاد آبی چیست؟
بانک جهانی، اقتصاد آبی را به عنوان استفاده پایدار از منابع اقیانوس برای رشد اقتصادی، بهبود معیشت و حفظ سلامت اکوسیستم اقیانوس تعریف می‌کند. این مفهوم بر فعالیت‌های اقتصادی متنوعی دلالت دارد که به طور مستقیم یا غیرمستقیم با اقیانوس‌ها، دریاها و سواحل مرتبط هستند.
برخی از مهم‌ترین فعالیت‌های اقتصادی در چارچوب اقتصاد آبی عبارتند از:
- ماهیگیری و آبزی‌پروری
- حمل‌ونقل دریایی و تدارکات
- گردشگری ساحلی
- انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی (مانند انرژی امواج و جزر و مد)
- استخراج از بستر دریا
- بیوتکنولوژی آبی (مانند پرورش جلبک‌ها و صدف‌ها)
- صنایع دارویی و بهداشتی مبتنی بر منابع دریایی
اهداف و مزایای اقتصاد آبی
اقتصاد آبی با هدف محافظت از اکوسیستم‌های دریایی و تامین نیازهای نسل حاضر و آینده، بر اصول پایداری و مسئولیت‌پذیری تاکید دارد.
برخی از مهم‌ترین مزایای اقتصاد آبی عبارتند از:
- رشد اقتصادی: ایجاد فرصت‌های شغلی و افزایش درآمد از طریق فعالیت‌های اقتصادی مرتبط با اقیانوس
- بهبود معیشت: ارتقای سطح زندگی جوامع ساحلی و وابسته به دریا
- امنیت غذایی: تامین منابع غذایی پایدار و سالم از طریق ماهیگیری و آبزی‌پروری مسئولانه
- حفاظت از محیط زیست: حفظ تنوع زیستی دریایی و مقابله با آلودگی و تخریب اکوسیستم‌های دریایی
- مقابله با تغییرات اقلیمی: کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی
چالش‌ها و راهکارها
اجرای موفق اقتصاد آبی با چالش‌های متعددی روبرو است، از جمله:
- آلودگی و تخریب محیط زیست دریایی: فعالیت‌های انسانی مانند صید بی‌رویه، آلودگی های صنعتی و کشاورزی، و تغییرات اقلیمی به طور جدی اکوسیستم‌های دریایی را تهدید می‌کنند.
- حکمرانی ضعیف و نبود هماهنگی: نبود چارچوب‌های قانونی و سیاست‌های موثر برای مدیریت و حفاظت از منابع دریایی، و همچنین نبود هماهنگی بین ذینفعان مختلف، اجرای اقتصاد آبی را با مشکل مواجه می‌کند.
- کمبود سرمایه‌گذاری و فناوری: توسعه و اجرای فناوری‌های نوین و پایدار برای بهره‌برداری از منابع دریایی نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است.
برای غلبه بر این چالش‌ها، به اقدامات زیر نیاز است:
- تقویت حکمرانی و هماهنگی بین ذینفعان: ایجاد چارچوب‌های قانونی و سیاست‌های موثر برای مدیریت و حفاظت از منابع دریایی، و همچنین تقویت همکاری و هماهنگی بین دولت‌ها، بخش خصوصی، و جامعه مدنی
- سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و فناوری: حمایت از تحقیقات علمی و توسعه فناوری‌های نوین و پایدار برای بهره‌برداری از منابع دریایی
- افزایش آگاهی و آموزش عمومی: ارتقای آگاهی عمومی در مورد اهمیت اقتصاد آبی و نقش آن در توسعه پایدار
نتیجه‌گیری
اقتصاد آبی رویکردی نوین و امیدوارکننده برای بهره‌برداری پایدار از منابع اقیانوسی است که می‌تواند به رشد اقتصادی، بهبود معیشت، و حفاظت از محیط زیست کمک کند. با این حال، برای دستیابی به اهداف اقتصاد آبی، به همکاری و هماهنگی بین تمام ذینفعان، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، و افزایش آگاهی عمومی نیاز است.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
