به گزارش روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد، این اولین بار نیست که موضوع ایجاد منطقه آزاد مشترک میان ایران و کشوری دیگر در رسانه‌ها مطرح می‌شود. پیش از این نیز خبرهایی درباره بررسی شرایط جهت ایجاد مناطق آزاد مشترک میان ایران و کشورهای آذربایجان، ارمنستان، عراق و حتی روسیه نیز مطرح شده بود. هرچند هیچ‌کدام از این طرح‌ها و پیشنهادات مطرح‌شده عملیاتی نشدند، اما این مرتبه به نظر می‌رسد که برنامه‌های دولت چهاردهم جدی‌تر از گذشته باشد.
کارشناسان نیز معتقدند که در صورت تحقق این طرح، این منطقه می‌تواند اولین تجربه همکاری مشترک ایران و ترکیه باشد و به تحولی در اقتصاد منطقه‌ای و افزایش تبادلات تجاری دو کشور منجر خواهد شد.
در همین شرایط بود که طی روزهای گذشته رضا مسرور، دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی کشور اعلام کرد: با توجه به تفاهمات صورت‌گرفته در نشست مشترک روسای جمهور دو کشور ایران و ترکیه مبنی بر ایجاد منطقه آزاد مشترک در این منطقه، بررسی‌ها و بازدید میدانی از ظرفیت و پتانسیل‌های شهرستان خوی انجام شد تا اولین منطقه آزاد مشترک را با در نظر گرفتن نسل ششم مناطق آزاد دنیا، پس از هماهنگی‌های لازم با طرف ترکیه ایجاد کنیم.مسرور همچنین اضافه کرد: آذربایجان غربی از گذشته چند منطقه ویژه اقتصادی منجمله سلماس، سرو و ماکو را داشته است و ما در شهرستان خوی به‌دنبال ایجاد منطقه آزاد مشترک ایران و ترکیه هستیم که در این خصوص نیز در گذشته اقداماتی صورت گرفته است. دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور با اشاره به اهداف سفر به شهرستان خوی تصریح کرد: این سفر به لحاظ بازدید میدانی از ظرفیت‌ها و امکانات این شهرستان با هماهنگی استاندار آذربایجان غربی و نماینده مردم شهرستان‌های خوی و چایپاره تدارک دیده شده تا امکان تحقق این امر را بررسی کنیم.
اهمیت خوی برای ایجاد منطقه آزاد مشترک
از طرف دیگر نماینده مردم خوی و چایپاره در مجلس شورای اسلامی گفت: منطقه مشترک آزاد تجاری بین شهرهای مرزی خوی و وان ترکیه ایجاد می‌شود.
بر اساس گزارش روزنامه دریایی اقتصادسرآمد، عادل نجف‌زاده در گفت‌وگویی با ایسنا با اشاره به اینکه شهر خوی از ایران و شهر وان نیز از ترکیه نزدیک‌ترین مرز زمینی و ریلی بین دو کشور محسوب می‌شوند، تصریح کرد: شهر خوی با داشتن فرودگاه، گمرک، خطوط ریلی، شهرک‌های صنعتی، نیروی انسانی متخصص و ماهر و سایر زیرساخت‌های مهم از طرف جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد منطقه مشترک آزاد تجاری با کشور ترکیه و شهر وان در دستور کار قرار گرفته است.
رئیس گروه دوستی پارلمان ایران و ترکیه همچنین در این رابطه اظهار کرد: ایجاد منطقه آزاد تجاری مشترک بین ایران و ترکیه با محوریت شهرهای خوی و وان می‌تواند در راستای ارتقا بخشیدن به مناسبات تجاری و اقتصادی دو کشور تاثیر بسزایی داشته باشد. نجف‌زاده ادامه داد: جلسات متعدد کارشناسی در خصوص تشکیل منطقه آزاد مشترک بین خوی و وان برگزار شده و در کارگروه تخصصی شورای‌عالی مناطق آزاد کشور نیز تصویب شده است.
این نماینده مجلس تصویب منطقه آزاد مشترک تجاری بین شهر خوی و وان را در جلسه شورای‌عالی مناطق آزاد کشور گامی مهم و اساسی برای ارتقای اقتصادی و تجاری استان و کشور عنوان کرد و گفت: با تمام توان برای شکوفایی اقتصادی و بالا بردن دیپلماسی اقتصادی کشور در دولت و مجلس تلاش می‌شود.
خوی در کجا قرار دارد؟
خوی، دومین شهرستان پرجمعیت استان آذربایجان غربی در ۱۳۵کیلومتری شهر ارومیه واقع شده است. با قدمتی حدود هفت‌هزار سال، یکی از قدیمی‌ترین شهرهای شمال غرب ایران به‌حساب می‌آید که در مسیر جاده تاریخی ابریشم قرار گرفته است. این شهر مرزی که نزدیک‌ترین شهر به مرز رازی است، یک شهر کوچک است که حدودا ۱۹۸هزار نفر جمعیت دارد. این منطقه آزاد در صورت تشکیل، نخستین منطقه آزاد مشترک ایران با کشورهای همسایه خواهد بود؛ آذربایجان غربی تنها استان مرزی کشور با ترکیه است و ۵۵۰کیلومتر مرز مشترک با این کشور دارد. جمعیت شهر خوی بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۹۸٬۸۴۵نفر بود که با احتساب جمعیت حومه و شهرهای اقماری اطراف آن جمعیت خوی بالغ بر ۳۴۸٬۶۶۴نفر است و از سال ۱۳۸۹ شهرستان خوی به فرمانداری ویژه ارتقا یافته است. خوی با ارتفاع ۱,۱۸۰متر، در دشتی در ۶۴۸کیلومتری شمال غربی تهران و ۱۱۴کیلومتری شمال ارومیه، سر راه ارومیه به سیه‌چشمه و ماکو و کنار راه تبریز به قطور، قرار دارد. این شهر به لحاظ تمدن و جایگاه مذهبی یکی از شهرهای شاخص کشور محسوب می‌شود و یکی از کهن‌ترین مراکز تمدن در شمال‌غرب ایران است.
جایگاه مناطق آزاد برای رشد اقتصاد کشور
کارشناسان معتقدند هرچند مناطق آزاد در جهان برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی با هدف تولید با کم‌ترین موانع و با هدف‌گذاری صادرات یا صادرات دوباره کالاهای وارداتی شکل گرفت، اما تجربه ۳۰ساله ما از منطقه آزاد داشتن، غیر از این بوده است. برخی منتقدان مناطق آزاد کشور می‌گویند که این مناطق به دریچه قاچاق و واردات کالاهای مصرفی و بنجل خارجی تبدیل شده است. در مقابل، بسیاری از مدیران مناطق آزاد کشور معتقدند که عدم استفاده از ظرفیت‌های قانونی پیش‌بینی‌شده در قانون موجب شده تا مناطق آزاد کشور نتوانند به ماموریت‌های اصلی خود عمل کنند.
مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم نیز ۲۵آذرماه در ادامه جلسات اقتصاد دریامحور با اشاره به وجود مشکلات متعدد در مناطق آزاد و ظرفیت بنادر کشور، بر برنامه‌ریزی صحیح جهت ارتقای کیفی فعالیت‌ها در اقتصاد دریامحور و استفاده از تجربیات سایر کشورهای موفق در این حوزه تاکید کرد. شورای‌عالی مناطق آزاد تجاری مدتی قبل در گزارشی درباره اهداف ایجاد مناطق آزاد در کشورهای مختلف از ۶دلیل به عنوان اهداف اصلی تشکیل مناطق آزاد از دیدگاه سازمان بین‌المللی کار نوشته بود که «اشتغال، توسعه صادرات، انتقال فناوری به سرزمین اصلی، کسب درآمد ارزی، ورود به بازارهای جهانی و جذب سرمایه» از مهم‌ترین دلایل ایجاد مناطق آزاد در جهان به‌شمار می‌آید.
ایده ایجاد مناطق آزاد تجاری به شکل امروزی خود در جهان به سال‌های پس از اتمام جنگ دوم جهانی برمی‌گردد. در آن سال‌ها کشورهای مختلف درصدد برآمدند با بهره‌گیری از مزیت‌های مناطق آزاد برای صادرات و جذب سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی، آثار عقب‌ماندگی در اقتصاد داخلی را از بین ببرند. منطقه آزاد شانون ایرلند، اولین منطقه آزاد جهان شناخته می‌شود که در سال ۱۹۵۹ ایجاد شد.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد سرآمد
