حمل و نقل دریایی با داشتن ۹۰ درصد سهم از تجارت جهانی، یکی از ارکان اصلی تجارت بین‌المللی است. این روش حمل و نقل، علاوه بر کاهش هزینه‌ها و افزایش ظرفیت حمل کالا، ایمنی تجارت را نیز افزایش می‌دهد. با توسعه زیرساخت‌های بندری و تقویت ناوگان دریایی، اهمیت حمل و نقل دریایی روز به روز بیشتر شده و نقش کلیدی در افزایش رقابت‌پذیری کالاهای صادراتی ایفا می‌کند. به همین دلیل، کشورهای محصور در خشکی نیز در تلاشند تا به طرق مختلف خود را به تجارت دریایی متصل کنند و کشورهای دارای دسترسی به دریا نیز سعی در تبدیل شدن به یک مسیر ترانزیتی دارند.
کشور عراق که به دلیل عدم دسترسی به آب‌های آزاد در یک بن‌بست ژئوپلیتیک قرار دارد، از دیرباز در تلاش بوده تا از طریق ایجاد بنادر بزرگ، خود را در مسیرهای تجارت دریایی قرار دهد. از مهم‌ترین این پروژه‌ها می‌توان به توسعه بندر “فاو” و “جاده توسعه” اشاره کرد. این پروژه‌ها علاوه بر کمک به تجارت داخلی عراق، می‌تواند این کشور را در محور کریدور شمال و جنوب قرار دهد. پروژه جاده توسعه با بودجه بیش از ۱۷ میلیارد دلار، عراق را به یک نقطه کانونی در ترانزیت منطقه‌ای تبدیل خواهد کرد. توسعه بندر فاو نیز در سه فاز و با ظرفیت ۹۰ اسکله و ۹۹ میلیون تن ظرفیت تخلیه و بارگیری در نظر گرفته شده است. فاز اول این پروژه قرار است در سال ۲۰۲۵ با سرمایه ۵ میلیارد دلاری افتتاح شود و این بندر در سال ۲۰۵۰ به بهره‌برداری کامل خواهد رسید.
برخی کارشناسان، بندر فاو را یک رقیب برای موقعیت ترانزیتی ایران می‌دانند، اما این بندر به دلایلی مانند تفاوت متقاضیان استفاده از کریدورهای عبوری از ایران و عراق و همچنین علاقه ترکیه به تنوع‌بخشی مسیرهای ترانزیتی خود، منافع ترانزیتی ایران را تهدید نمی‌کند. در عین حال، توسعه بندر فاو می‌تواند منافع زیادی برای ایران داشته باشد، از جمله تغییر نقطه ثقل تجاری ایران از امارات به عراق و همچنین توسعه بنادر ایران به دلیل سرریز بار از بندر فاو. بنابراین، ایران باید در کنار توجه به موقعیت ترانزیتی خود، از فرصت‌های ایجاد شده توسط توسعه بندر فاو نیز حداکثر بهره‌برداری را داشته باشد.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
