خبر تعیین بندر دیّر به عنوان “شهر ملی صدف” در حالی منتشر شده است که نگرانی‌های جدی در مورد پیامدهای زیست‌محیطی این تصمیم وجود دارد. در نگاه اول، این تصمیم ممکن است فرصتی برای توسعه اقتصادی منطقه و صنایع دستی به نظر برسد، اما در واقع، تهدیدی جدی برای اکوسیستم شکننده ساحلی این منطقه محسوب می‌شود.
اهمیت صدف‌ها در اکوسیستم
صدف‌ها به عنوان یکی از ارکان اصلی اکوسیستم‌های ساحلی، نقش حیاتی در حفظ تعادل زیستی ایفا می‌کنند. این موجودات نه تنها به عنوان منبع غذایی برای بسیاری از گونه‌های دریایی عمل می‌کنند، بلکه در تثبیت رسوبات، تصفیه آب و ایجاد زیستگاه برای موجودات دریایی نیز نقش مهمی دارند. برداشت بی‌رویه صدف‌ها می‌تواند به کاهش تنوع زیستی، تخریب زیستگاه‌ها و در نهایت، به خطر افتادن اقتصاد محلی مبتنی بر گردشگری وابسته باشد.
نگرانی‌های زیست‌محیطی ناشی از برداشت بی‌رویه صدف‌ها
- تخریب زیستگاه‌های دریایی: صدف‌ها به عنوان زیستگاه بسیاری از موجودات دریایی عمل می‌کنند. برداشت بی‌رویه آن‌ها می‌تواند به تخریب این زیستگاه‌ها و کاهش جمعیت گونه‌های وابسته به آن‌ها منجر شود.
- کاهش تنوع زیستی: صدف‌ها نقش مهمی در حفظ تنوع زیستی دریایی دارند. برداشت بی‌رویه آن‌ها می‌تواند به کاهش تعداد گونه‌های دریایی و به هم خوردن تعادل اکوسیستم منجر شود.
- تثبیت رسوبات و جلوگیری از فرسایش: صدف‌ها با چسبیدن به هم، به تثبیت رسوبات ساحلی کمک می‌کنند و از فرسایش سواحل جلوگیری می‌کنند. برداشت بی‌رویه آن‌ها می‌تواند به افزایش فرسایش ساحلی و تخریب زیرساخت‌های ساحلی منجر شود.
- تأثیر بر زنجیره غذایی: صدف‌ها نقش مهمی در زنجیره غذایی دریایی دارند. کاهش جمعیت صدف‌ها می‌تواند بر جمعیت گونه‌های شکارچی و طعمه آن‌ها تأثیر گذاشته و تعادل زنجیره غذایی را بر هم بزند.
تجربه‌های مشابه
تجربه جزیره هرمز نشان می‌دهد که توسعه بی‌رویه صنایع دستی بدون در نظر گرفتن پیامدهای زیست‌محیطی می‌تواند به تخریب کامل یک اکوسیستم منجر شود. اگر بندر دیّر نیز بدون برنامه‌ریزی دقیق و رعایت اصول زیست‌محیطی به سمت توسعه صنعت صدف‌سازی پیش رود، ممکن است با سرنوشتی مشابه مواجه شود.
راهکارهای پیشنهادی
- ایجاد مزارع پرورش صدف: به جای برداشت بی‌رویه از طبیعت، می‌توان با ایجاد مزارع پرورش صدف، به تولید پایدار این محصول دست یافت.
- توسعه گردشگری پایدار: با معرفی جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بندر دیّر و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای گردشگری، می‌توان به ایجاد اشتغال و درآمدزایی پایدار دست یافت.
- آموزش جوامع محلی: آگاه‌سازی مردم محلی در مورد اهمیت حفظ محیط زیست و ارائه راهکارهای جایگزین برای کسب درآمد، نقش مهمی در حفظ اکوسیستم ساحلی دارد.
- حمایت از صنایع دستی با استفاده از مواد جایگزین: می‌توان از مواد جایگزین مانند صدف‌های مصنوعی یا مواد بازیافتی برای تولید صنایع دستی استفاده کرد.
- تدوین برنامه جامع مدیریت ساحلی: تدوین یک برنامه جامع مدیریت ساحلی با مشارکت همه ذی‌نفعان از جمله جوامع محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد، دستگاه‌های اجرایی و کارشناسان محیط زیست، می‌تواند به حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار منطقه کمک کند.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
