مقدمه
باتوجه به نگرانی های فزاینده در ارتباط با مسائل ایمنی، بهداشت و رفاه زیست محیطی در صنعت بازیافت کشتی ها که عموماً در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه قرار داشت، برنامه ریزی برای تدوین مقرراتی در خصوص کاهش آلودگی های زیست محیطی، حفاظت از سلامت شغلی و ایمنی در عملیات بازیافت کشتی ها، توسط سازمان بین المللی دریانوردی (آیمو) در دستور کار قرار گرفت که نهایتاً در ۵ دسامبر ۲۰۰۳، قطعنامه A. 962(23) مجمع اصلی این سازمان با موضوع صدور مدرکی تحت نام گذرنامه سبز (Green Passport) ، تصویب و ابلاغ شد.
گرین پاسپورت که در حال حاضر فهرست مواد مضر (Inventory of Hazardous Material) نامیده می شود، مدرکی است که در آن به مواد مضر برای سلامتی انسان ها یا محیط زیست، اشاره می گردد و هدف از تهیه آن، رویکردی است که مراکز بازیافت قبل از شروع عملیات اوراق کردن کشتی، می توانند اطلاعات کاملی از مواد مضر شناور، محل و مقدار آنها به دست آورند. این شفافیت اهمیت بسیار زیادی در بازیافت ایمن و سازگار با محیط زیست داشت.
تصویب این قانون را می توان نقطه عطفی در تلاش های مداوم آیمو برای ترویج مدیریت مسئولانه کشتی در پایان عمر آن و رویکردی برای حفظ سلامت کارگران و محیط زیست در عملیات بازیافت، دانست.
در MEPC 53 (ژوئیه ۲۰۰۵) آیمو ضمن بررسی های گسترده موافقت نمود تا کنوانسیونی برای بازیافت ایمن و حافظ محیط زیست، تدوین کند که هدف از آن ایجاد سندی الزام آور مطابق با قوانین گرین پاسپورت بود. در نتیجه این تلاش ها، کنوانسیون هنگ کنگ (۲۰۰۹) به تصویب رسید تا هدف مورد نظر آیمو با توجه به ویژگی های خاص حمل و نقل دریایی، ایجاد شود.
نهایتاً در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۳، با تصویب کشور لیبریا، معیارهای لازم الاجرا شدن این کنوانسیون برآورده شد و بر این اساس تمامی کشتی های نوساز با ظرفیت ناخالص ۵۰۰ و بیشتر باید مفاد آن را دقیقاً دو سال بعد از ۲۶ ژوئن ۲۰۲۵ اجرایی کنند. موعد اجرای قوانین کنوانسیون برای شناورهای موجود حداکثر ۵ سال پس از تاریخ مذکور یا زمان بازیافت کشتی، هر کدام که زودتر فرا برسد، خواهد بود. بنابراین، شناورهای مشمول باید پس از اجرای الزامات، دارای گواهینامه ای معتبر تحت نام IHM، شوند که در آن مستندسازی های لازم برای فهرست مواد مضر مورد نظر کنوانسیون، انجام شده باشد.
فهرست مواد مضر کشتی (IHM) شامل بخش های زیر است:
- بخش اول فهرست (IHM Part I): فهرستی است از مواد مضر که در ساخت شناور، تجهیزات و سیستم های آن به کار رفته است. این مواد در جداول A و B پیوست های اول و دوم کنوانسیون هنگ کنگ مشخص شده اند.
- بخش دوم فهرست (IHM Part II): فهرستی است از زباله های تولید شده عملیاتی مطابق با جدول C (اقلام بالقوه مضر) که باید در زمان بازیافت به مراکز دریافت این مواد تحویل داده شوند. مقادیر این ضایعات باید تخمین زده شود و مکان تقریبی آنها نیز مشخص می گردد.
- بخش سوم فهرست (IHM Part III): به اقلام باقیمانده بر روی شناور که ممکن است در زمان بازیافت کشتی بر روی آن وجود داشته باشد و در جداول C و D کنواسیون مشخص شده اند. مقدار و محل این اقلام نیز باید در بخش سوم فهرست ذکر شود.
جدول A – پیوست کنوانسین هنگ کنگ
جدول B- پیوست کنوانسین هنگ کنگ
بخش اول IHM باید در سراسر عمر عملیاتی کشتی بر روی آن باقی مانده و در صورت نیاز، به روزرسانی شود. این نکته می تواند متضمن ایمنی و سلامتی خدمه و کارگران بازیافت در طول عمر کشتی و فرآیند بازیافت آن، باشد.
رویه زیر در آماده سازی بخش اول IHM باید دنبال شود:
- جمع آوری داده ها و اطلاعات لازم
- تهیه طرح نمونه برداری/مشاهده (VSCP)
- مشاهده و نمونه برداری بر روی شناور
- تهیه بخش اول فهرست و مستندات مربوطه
بر اساس آنچه که در کنوانسیون هنگ کنگ بدان اشاره می شود، مالکان کشتی باید فهرست مواد مضر را در سراسر عمر عملیاتی کشتی حفظ کنند و اگر ماشین آلات یا تجهیزاتی حاوی مواد مضر اضافه، حذف یا جایگزین شوند و یا پوشش جدیدی برای بدنه اعمال شود، این فهرست نیاز به به روزرسانی خواهد داشت. لازم به ذکر است که در صورت استفاده از پوشش یا قطعات یکسان قبلی، نیازی به اینکار نخواهد بود. بخش اول IHM باید مختص به کشتی باشد و تداوم و مطابقت اطلاعات آن باید به تأیید برسد به خصوص زمانی که پرچم، مالک یا مدیریت راهبری آن تغییر کند.
در کشتی های نوساز یا نصب تجهیزات جدید در کشتی های موجود، باید دو مدرک تحت عناوین اظهارنامه انطباق تأمین کننده(Supplier’s Declaration of Conformity) و اظهارنامه مواد (Material Declaration) نیز به شناور تحویل داده شود و همراه با فهرست نگهداری گردد.
اظهارنامه مواد (Material Declaration)
تأمین کنندگان صنعت کشتی سازی موظفند که مواد ذکر شده در ضمائم ۱ و ۲ کنوانسیون هنگ کنگ را شناسایی و اعلام کنند. با این حال این الزام در خصوص مواد شیمیایی که بخشی از محصول نهایی را تشکیل نمی دهند، اعمال نمی شود. کمترین اطلاعاتی که باید در اظهارنامه مواد ذکر شود، به صورت زیر است:
- تاریخ اظهارنامه
- شماره شناسایی اظهارنامه
- نام تامین کننده
- نام محصول (نام محصول مشترک یا نام استفاده شده توسط سازنده)
- شماره محصول (برای شناسایی توسط سازنده)
- اعلام اینکه آیا مواد مندرج در ضمائم ۱ و ۲ کنوانسیون هنگ کنگ بالاتر از آستانه مجاز مندرج در مرجع (ب) در محصول موجود است یا خیر
- جرم هر ماده تشکیل دهنده ذکر شده در بند ششم
اظهارنامه انطباق تأمین کننده(Supplier’s Declaration of Conformity)
هدف از اظهارنامه انطباق تأمین کننده، اطمینان از تطابق موارد مندرج در اظهارنامه مواد و شناسایی نهاد مسئول تأمین آنهاست. این مدرک باید حداقل شامل موارد زیر باشد:
- شماره شناسایی منحصر به فرد
- نام و آدرس تماس صادرکننده
- شناسایی موضوع اظهارنامه انطباق (مانند نام، نوع، شماره مدل، و/یا سایر اطلاعات تکمیلی مرتبط)
- اظهارنامه انطباق
- تاریخ و محل صدور
- امضاء (یا معادل معتبر آن)، نام و عملکرد شخص یا اشخاص مجاز که از طرف صادرکننده اقدام می کنند.
بازنشر فانوس دریا به نقل از مرین تاپیکس