به گزارش مانا، این هشدار اخیراً از سوی اسماعیل کوثری، عضو کمیته امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، نیز مطرح شد. او اظهار داشت که بستن تنگه هرمز اکنون به طور جدی در حال بررسی است و اگر منافع ملی ایران تهدید شود، «در اتخاذ چنین تصمیمی تردید نخواهد شد». این تهدید غیرواقعی نیست و اهمیت استراتژیک و اقتصادی تنگه هرمز، چنین اقدامی را به یک ضربه بالقوه ویرانگر برای اقتصاد جهانی تبدیل می‌کند.
تنگه هرمز یک آبراه باریک به طول تقریبی ۱۹۵ کیلومتر است که بین شبه جزیره عربستان و ایران قرار دارد. این تنگه ارتباط دریایی مهمی بین خلیج فارس و دریای عمان را تشکیل و در نهایت به دریای عرب متصل می‌شود. این کریدور که اغلب به عنوان دروازه خلیج فارس شناخته می‌شود، برای تأمین انرژی جهانی حیاتی است؛ به‌طوری‌که تقریباً ۳۰ درصد از گاز طبیعی مایع (LNG) جهان و حدود ۲۰ درصد از کل نفت و فرآورده‌های نفتی که در سطح بین‌المللی معامله می‌شوند، از آن عبور می‌کنند. هر کشتی که خلیج فارس غنی از نفت را ترک می‌کند، از جمله کشتی‌های عراق، کویت، بحرین و قطر، برای رسیدن به آب‌های آزاد باید از این گذرگاه عبور کنند.
به دلیل افزایش درگیری‌ها، برخی گزارش‌ها حاکی است که رژیم صهیونسیتی به دنبال تشدید عملیات نظامی خود علیه زیرساخت‌های حیاتی نفت و گاز ایران است. اهداف احتمالی شامل میدان‌های نفتی، پالایشگاه‌ها، خطوط لوله و پایانه‌های صادراتی است. در صورت آسیب به این موارد، تهران احتمالاً با بستن تنگه هرمز تلافی کند که این امر می‌تواند بازار‌های بین‌المللی را شوکه کند.
ایران در حال حاضر حدود ۱.۵ میلیون بشکه نفت در روز صادر می‌کند. از دست دادن ناگهانی این ظرفیت صادراتی، شاید کشور را به سمت چالش اقتصادی سوق می‌دهد، اما پیامد آن جهانی خواهد بود. قیمت نفت در حال حاضر، البته به تدریج، در حال افزایش است. با این حال، بازار‌ها به وضوح نفس خود را در سینه حبس کرده‌اند و مطمئن نیستند که درگیری ایران و اسرائیل تا کجا پیش خواهد رفت.
البته این نخستین بار نیست که ایران از تهدید بستن تنگه هرمز به عنوان ابزار چانه‌زنی استراتژیک استفاده می‌کند. در سال ۲۰۱۸ میلادی، حسن روحانی، رئیس جمهور وقت، هشدار داد که اگر ایالات متحده صادرات نفت ایران را متوقف کند، تهران اجازه صادرات نفت از خلیج فارس را نمی‌دهد. این امر در پاسخ مستقیم به تحریم‌های اعمال شده توسط دولت ترامپ بود. هشدار مشابهی در سال ۲۰۱۱ میلادی نیز داده شد، زمانی که ایران در تلافی تحریم‌های ایالات متحده و اروپا، تهدید کرد که جلوی حمل‌و‌نقل نفت از طریق تنگه هرمز را خواهد گرفت.
با نگاهی به گذشته و یادآوری «جنگ نفتکش‌ها» در سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۸۷ در جریان جنگ ایران و عراق، میزان شکنندگی این مسیر کلیدی ترانزیت آشکار می‌شود. در آن دوره، نفتکش‌های تجاری هدف حملات نظامی قرار گرفتند و تجارت نفت به شدت مختل و نوسانات در منطقه را افزایش داد.
جالب اینکه قیمت نفت در آن زمان به طور چشمگیری افزایش نیافت و حدود ۳۰ دلار در هر بشکه باقی ماند. با این حال، برخی از کارشناسان هشدار می‌دهند که افزایش وابستگی جهان به انرژی، کاهش ظرفیت تولید مازاد و تشدید عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی، تهدید‌های کنونی را بسیار بیشتر می‌کند.
برخی از کارشناسان همچنین خاطرنشان می‌کنند که ایران در نهایت از بستن تنگه هرمز خودداری و از این تهدید به عنوان یک عامل بازدارنده به جای یک اقدام عملی استفاده کند. با این وجود، احتمال چنین اقدامی همچنان باعث ایجاد نگرانی در مراکز مالی و سیاسی در سراسر جهان می‌شود.
اگر ایران تهدید خود را عملی کند، پیامد آن بسیار گسترده خواهد بود. نه تنها کشور‌های مصرف‌کننده نفت تحت تأثیر قرار می‌گیرند، بلکه همسایگان منطقه‌ای ایران و سایر تولیدکنندگان نفت نیز تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. کشور‌های خلیج فارس، از جمله امارات متحده عربی، کویت، عمان و عراق، برای صادرات نفت خود شدیداً به تنگه هرمز متکی هستند. اتفاقاً برخی از این کشور‌ها روابط پرتنشی با ایران دارند و از آسیب‌های جانبی رنج خواهند برد.
حتی عربستان سعودی که در سال‌های اخیر خط لوله جایگزین به دریای سرخ را اداره می‌کند، از این امر مصون نخواهد بود. اگرچه این خط لوله یک جایگزین راهبردی بوده، اما نمی‌تواند حجم نفتی که از طریق تنگه جریان دارد را به طور کامل جبران کند.
برای کاهش تهدیدات مشابه، در گذشته کشور‌های منطقه راهکار‌هایی را برای این امر توسعه داده‌اند. در سال ۲۰۱۲ میلادی و در بحبوحه دور دیگری از تنش‌ها، عربستان سعودی خط لوله نفتی را که در ابتدا توسط صدام حسین در دهه ۱۹۸۰ برای دور زدن ایران ساخته شده بود، دوباره فعال کرد. این خط لوله، میادین نفتی عراق را به سواحل دریای سرخ متصل می‌کند و اگرچه به دلیل تحولات ژئوپلیتیکی سال‌ها غیرفعال بود، اما در دهه ۲۰۰۰ توسط سعودی‌ها تعمیر و دوباره به بهره‌برداری رسید. در همان سال، امارات متحده عربی خط لوله بزرگ دیگری را با دور زدن تنگه هرمز راه‌اندازی کرد.
این مسیر‌های جایگزین در مجموع می‌توانند تقریباً ۳.۱ میلیون بشکه در روز را منتقل کنند که تنها بخش کوچکی از تقریباً ۲۰ میلیون بشکه‌ای است که در حال حاضر روزانه از تنگه هرمز عبور می‌کند. این شکاف بزرگ، تأکید می‌کند که تنگه هرمز، باوجود تلاش‌های متنوع‌سازی، همچنان حیاتی است.
اینکه آیا ایران در نهایت تصمیم به بستن تنگه هرمز خواهد گرفت یا خیر، همچنان یک پرسش بی‌پاسخ است. اما بدون تردید، تشدید درگیری نظامی بین تهران و تل‌آویو، منطقه و جهان را به آستانه بحرانی جدید سوق داده است. در این زمینه، افزایش قیمت نفت احتمالاً کمترین نگرانی کارشناسان باشد.
بازنشر فانوس دریا به نقل از مانا
