احیای موقعیت ترانزیتی در ایران موجب وابستگی متقابل و ارتقای جایگاه ایران و تقویت امنیت ملی کشور در غرب آسیا می‌شود. در نتیجه برای پیشرفت و رشد چنین فضای ترانزیتی سرمایه‌گذاری ارزشمند خواهد بود.
به گزارش راد، اگر به موقعیت جغرافیایی ایران نگاه کنیم خواهیم دید که ایران شبیه یک کوچه است که دو دیوار آبی در دو طرف آن هستند. در جنوب خلیج فارس و در شمال دریای خزر. در آن‌سوی خلیج فارس بیابان‌های سوزان حجاز و در آن‌سوی دریای خزر کوه‌های قفقاز و سرزمین‌های یخ‌زده روسیه است. کسی که بخواهد از شرق به غرب و بلعکس برود ناچار باید از این کوچه عبور کند. برای همین ایران برای چند قرن خاصیت گذر بودن خود را حفظ کند. امروز به این گذار ترانزیت می‌گوییم.
فروپاشی شوروی یک فرصت به فرصت‌های ترانزیتی ایران اضافه نمود. این فروپاشی باعث شد که چندین دولت جدید در نزدیکی ایران ظهور کنند که همگی محصور در خشکی هستند. نزدیکترین، امن‌ترین و اقتصادی‌ترین مسیر آنها برای صادرات و واردات نیز ایران است. یکی از بزرگترین مزیت‌های اقتصادی ایران ترانزیت کالا و انرژی است که ممکن است این مزیت چند صد ساله از دست ایران خارج شود. لذا مفهوم محوری که ایران باید به آن توجه کند «احیای موقعیت ترانزیتی ایران است.»
اگر ایران امن‌ترین، نزدیکترین و اقتصادی‌ترین مسیر شرق –غرب و شمال–جنوب در این منطقه است پس چرا ممکن است این موقعیت از دست برود؟ برای اینکه این دلایل کافی نیست. امن‌ترین، نزدیکترین و اقتصادی‌ترین مسیر الزاما بهترین مسیر نیست. همه این عناصر برای اینکه تبدیل به بهترین مسیر شود باید عنصر اعتماد اطمینان و پایدار بودن سیاست‌های یک دولت از جمله در مورد ترانزیت به آن افزوده شود. کشورها ممکن است راه دورتر و پرهزینه‌تری را به راهی که نسبت به آن اطمینان ندارند را به مسیری که ممکن است در معرض سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی باشد را ترجیح دهند. دومین دلیل تحریم و اولویت سیاست بین‌الملل بر نظامات منطقه‌ای است. ایران برای موفقیت در سیاست‌های منطقه‌ای تعارض‌های خود را با جامعه بین‌المللی حل کند. چون کشورهای کوچک منطقه بیش از آنکه به منافع منطقه‌ای نگاه کنند ابتدا تمایل دارند که در تعارض با جامعه بین‌المللی و سلسله مراتب آن قرار گیرند و همبستگی منطقه‌ای را چارچوب و متن بین‌المللی پیش ببرند. چنین تصوراتی در مورد ایران ممکن است باعث از دست رفتن این مزیت بی‌بدیل ایران شود.
احیای جایگاه ایران در ترانزیت کالا و انرژی در غرب آسیا باعث وابستگی متقابل و ارتقای جایگاه ایران همچنین تقویت امنیت ملی کشور ما خواهد شد. زیرا احیای جایگاه ایران باعث می‌شود که همه کشورهای منطقه به امنیت ایران به‌عنوان سرزمینی که کالا و انرژی آنها از آن عبور می‌کند نیز علاقمند شوند.
یکی از انگاره‌های نوکارکردگرایان که معتقد به همکاری‌های منطقه‌ای هستند، انگاره «سرریز» یا overflow نامیده می‌شود. طبق این انگاره، همکاری کشورها در یک حوزه ناچار به سایر حوزه‌ها هم سرریز می‌شود و باعث همکاری در حوزه‌های جدید می‌شود. دو کشور که همکاری بسیار خوبی در زمینه اقتصاد دارند ناچار در حوزه سیاست و امنیت ملی هم با هم همکاری خواهند کرد و برعکس، کشورهایی که در سیاست و امنیت دارای همکاری نزدیکی دارند به ناچار در حوزه تجارت و اقتصاد هم با هم همکاری می‌کنند.
همکاری گسترده و وابستگی متقابل در حوزه ترانزیت که می‌تواند بزرگترین مزیت اقتصادی ایران در غیاب علم، فناوری و صنعت، باشد. در صورت احیای جایگاه ترانزیتی ایران در غرب آسیا کشورهای منطقه به ناچار در سیاست و امنیت نیر با هم همکاری خواهند کرد و یک حلقه امنیتی متشکل از کشورهایی که وابسته به ترانزیت ایران هستند به دور کشور ما تشکیل خواهد شد.
احیای جایگاه ترانزیتی ایران در حال حاضر کاری است بسیار دشوار ولی ارزش هر میزان سرمایه‌گذاری و تلاش شبانه‌روزی را دارد. /اندیشه سیاسی و دیپلماسی