به نقل از سی نیوز، صنعت حمل‌ونقل دریایی، به عنوان یکی از ارکان اصلی تجارت جهانی، در سال‌های اخیر با تحولات چشمگیری در حوزه فناوری و الزامات زیست‌محیطی روبرو بوده است. سازمان بین‌المللی دریانوردی، با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، کشورهای عضو را ملزم به اتخاذ تدابیری برای کاهش آلایندگی و استفاده از سوخت‌های کم‌کربن کرده است. در این راستا، بازتوانی کشتی‌ها به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر برای نوسازی ناوگان دریایی مطرح شده است. با این حال، ایران در این زمینه با چالش‌هایی مانند تحریم‌ها، محدودیت‌های فناورانه و کمبود سرمایه‌گذاری مواجه است.
سازمان بین‌المللی دریانوردی، در چارچوب راهبرد کاهش گازهای گلخانه‌ای، اهدافی را تعیین کرده است که صنعت دریانوردی ملزم به رعایت آن‌هاست. این الزامات، کشورها را به سمت استفاده از فناوری‌های نوین، سوخت‌های جایگزین و بهینه‌سازی مصرف انرژی سوق داده است. کشورهای پیشرو در صنعت دریانوردی، مانند نروژ، ژاپن و چین، با سرمایه‌گذاری در فناوری‌هایی نظیر موتورهای هیبریدی، سامانه‌های پیشرانش برقی و سوخت‌های کم‌کربن، گام‌های بلندی در راستای کاهش آلایندگی برداشته‌اند.
با این حال، ایران، علی‌رغم برخورداری از ناوگانی گسترده، به دلیل تحریم‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری، در تطبیق با این استانداردها با مشکل مواجه شده است. وابستگی شدید به سوخت‌های فسیلی و فقدان زیرساخت‌های لازم برای پذیرش فناوری‌های نوین، از جمله موانع اصلی در این مسیر محسوب می‌شوند. ناوگان دریایی ایران شامل کشتی‌های تجاری بسیاری است که میانگین سنی بسیاری از آن‌ها از حد استاندارد فراتر رفته است. این امر منجر به افزایش مصرف سوخت، کاهش بهره‌وری و تشدید آلایندگی شده است.
بازتوانی این ناوگان می‌تواند راهکاری برای کاهش این معضلات باشد، اما اجرای آن با چالش‌های گوناگونی همراه است. بازتوانی کشتی‌ها شامل بهینه‌سازی سامانه‌های پیشران، نصب تجهیزات کاهنده آلایندگی، تغییر نوع سوخت و ارتقای طراحی بدنه است. این فرآیند مستلزم سرمایه‌گذاری کلان است. به عنوان مثال، نصب اسکرابرهای گوگرد یا تبدیل موتورها به سوخت‌های جایگزین، هزینه‌های سنگینی را به همراه دارد. با توجه به محدودیت‌های مالی شرکت‌های کشتیرانی ایرانی، تأمین این هزینه‌ها دشوار به نظر می‌رسد.
تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی ایران را به فناوری‌های پیشرفته دریایی محدود کرده است. شرکت‌های ایرانی امکان خرید موتورهای کم‌کربن، سامانه‌های پیشرانش برقی و سایر تجهیزات نوین را ندارند. علاوه بر این، همکاری با شرکت‌های بین‌المللی برای انتقال فناوری نیز به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها با موانع جدی روبرو است. برای پذیرش کشتی‌های مجهز به فناوری‌های نوین، بنادر ایران نیازمند توسعه زیرساخت‌هایی مانند پایانه‌های سوخت‌رسانی، سامانه‌های شارژ برقی و امکانات نگهداری تجهیزات پیشرفته هستند. با این حال، این زیرساخت‌ها در کشور فراهم نیست و سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز به دلیل مشکلات مالی، با کندی پیش می‌رود.
در بسیاری از کشورها، دولت‌ها با ارائه مشوق‌های مالی، تسهیلات کم‌بهره و معافیت‌های مالیاتی، شرکت‌های کشتیرانی را به نوسازی ناوگان خود ترغیب می‌کنند. اما در ایران، حمایت‌های دولتی در این زمینه بسیار محدود است و صنعت کشتیرانی عمدتاً به صورت مستقل و با اتکا بر منابع داخلی به بازتوانی کشتی‌ها مبادرت می‌ورزد.
با وجود این چالش‌ها، بازتوانی ناوگان دریایی ایران می‌تواند فرصت‌های ارزشمندی را در راستای کاهش آلایندگی، افزایش بهره‌وری و ارتقای جایگاه کشور در عرصه بین‌المللی فراهم آورد. توسعه سوخت‌های جایگزین داخلی، همکاری با کشورهای دوست و توسعه زیرساخت‌های بندری از جمله راهکارهای پیشنهادی برای غلبه بر این چالش‌ها هستند.
ایران با اتکا بر منابع غنی گاز طبیعی، می‌تواند در تولید سوخت‌های کم‌کربن مانند LNG و متانول سرمایه‌گذاری کند. این سوخت‌ها نه‌تنها آلایندگی کمتری دارند، بلکه می‌توانند جایگزین مناسبی برای سوخت‌های فسیلی در ناوگان دریایی کشور باشند. همکاری با کشورهایی مانند چین، روسیه و هند می‌تواند دسترسی ایران را به فناوری‌های نوین دریایی تسهیل کند. این کشورها می‌توانند در قالب مشارکت‌های فنی و مالی، نقش مؤثری در فرآیند بازتوانی ناوگان دریایی ایفا کنند. در نهایت، سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های بنادر، به‌ویژه در حوزه سوخت‌رسانی و سامانه‌های شارژ برقی، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای بازتوانی ناوگان دریایی کشور به شمار می‌رود.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
