نوآوری‌ها در امتداد تجارت و زنجیره ارزش غذاهای دریایی: راه پیش رو

محصولات آبزی به دلیل افزایش تولید و مصرف جهانی، بهبود ذخیره‌سازی، نگهداری، حمل و نقل و آزادسازی سیاست‌ها، همچنان تجارت گسترده ای پیدا خواهند کرد. چنین روندهایی ظهور زنجیره‌های تأمین پیچیده‌ را تسهیل کرده است که در آن ماهی و محصولات ماهی اغلب قبل از مصرف نهایی از مرزهای ملی متعددی عبور می‌کنند. نوآوری‌ها در امتداد تجارت  و زنجیره‌های ارزش غذاهای دریایی می‌توانند به دسترسی به بازار کمک کنند، در حالی که ارزش افزوده و تنوع بازارها و محصولات می‌تواند به کشورها کمک کند تا در شرایط نامطلوب مقاوم و انعطاف‌پذیر باقی بمانند. مشارکت‌ و سرمایه‌گذاری‌ برای توسعه زیرساخت‌های مورد نیاز ضروری است و در عین حال، سیاست‌های مناسب برای نوسازی زنجیره تأمین و ارزش غذاهای دریایی (از تولید به مصرف ) در سطح کشور و پذیرش رویکردهای سازگار با محیط زیست و معرفی فن‌آوری‌ها، پایداری این بخش را تضمین خواهد کرد. بازده اقتصادی بهبود خواهد یافت، زنجیره‌های ارزش آبزی تقویت می‌شوند؛ و شفافیت و مسئولیت‌پذیری به حداکثر می‌رسد ضمن اینکه ضایعات و پسماند مواد غذایی کاهش خواهد یافت و  ایمنی مواد غذایی افزایش می یابد.

تولید جهانی شیلات و آبزی‌پروری در سال ۲۰۲۲ به رکورد بی‌سابقه ۱۸۵ میلیون تن رسید که ۹۴ میلیون تن آن از آبزی‌پروری (۵۱ درصد) و ۹۱ میلیون تن از صید (۴۹ درصد) بوده است. ارزش فروش کل پرورشی تقریباً ۴۵۲ میلیارد دلار برآورد شد که ۲۹۶ میلیارد دلار آن از آبزی‌پروری بوده است و آسیا سهم قابل توجهی (۷۰%) در آن داشته است.

در همین حال، سی و ششمین اجلاس کمیته شیلات فائو (COFI) که در ماه ژوئیه گذشته برگزار شد، بر اهمیت شیلات و آبزی‌پروری پایدار در تامین امنیت غذایی فعلی و آینده و نیازهای رشد پایدار و در عین حال دستیابی به سیستم‌های غذایی کشاورزی پایدار و مقاوم تأکید کرد. این اجلاس همچنین از ابتکارات جهانی برای ترویج غذاهای دریایی پایدار از منابع دریایی و آبهای داخلی، از جمله با رسیدگی به ضایعات و پسماند مواد غذایی، استقبال کرد. در اجلاس به شدت از برنامه Blue Transformation ( چشم انداز گسترش سیستم غذاهای دریایی و افزایش سهم آنها در رژیم غذایی و تضمین نظارت بر محیط زیست ) به عنوان یک برنامه اولویت دار حمایت و دستورالعمل‌های آبزی‌پروری پایدار (GSA) و درخواست پشتیبانی و کمک فنی از فائو را تصویب کرد.

غذاهای آبزی با اثرات  اندک زیست محیطی، تنوع زیاد و ظرفیت تأمین مواد مغذی حیاتی برای حفظ رژیم غذایی سالم، یکی از هفت اولویت برای پایان دادن به گرسنگی است (فون براون و همکاران، ۲۰۲۱). فائو در سال ۲۰۲۱، با در نظر گرفتن سه مولفه اصلی آبزی‌پروری، شیلات و زنجیره‌های ارزش چشم‌انداز Blue Transformation (فائو، ۲۰۲۲) را  راه‌اندازی کرد. همچنین بر مدیریت پایدار شیلات، افزایش  مسئولانه تولید آبزی‌پروری، کاهش ضایعات مواد غذایی و حفاظت از زیستگاه‌های دریایی و گردشگری در امتداد زنجیره‌های ارزش غذاهای دریایی برای به حداکثر رساندن فرصت‌های ارائه شده توسط سیستم‌های غذایی آبزی با هدف ارتقای امنیت غذایی، بهبود تغذیه، ریشه‌کن کردن فقر و حمایت از دستیابی به دستور کار ۲۰۲۳ برای توسعه پایدار تأکید کرد.

چشم انداز تجارت جهانی غذاهای دریایی

بخش عمده‌ای از تولیدات  شیلات و آبزی‌پروری برای مصرف انسانی استفاده می‌شود و پیش‌بینی می‌شود این سهم تا سال ۲۰۳۳ تقریباً ثابت باقی بماند و به ۹۰ درصد برسد. بطور کلی  پیش‌بینی می‌شود ماهی  برای مصرف انسانی تا سال ۲۰۳۳ به میزان ۲۱ میلیون تن (معادل وزن زنده) افزایش یابد و به ۱۸۶ میلیون تن برسد.

پیش‌بینی می‌شود تولید جهانی ماهی، که شامل  صید و آبزی‌پروری است، از ۱۸۵ میلیون تن در دوره پایه به ۲۰۶ میلیون تن تا سال ۲۰۳۳ افزایش یابد. انتظار می‌رود تولید جهانی ماهی در دهه آینده ۱۲ درصد (یا ۲۲ میلیون تن) در مقایسه با ۲۱ درصد (یا ۳۲ میلیون تن) در دهه قبل افزایش یابد. آبزی‌پروری در حالی که هنوز نقش خود را به عنوان عامل اصلی برای گسترش جهانی تولید ماهی حفظ کرده است ؛ کاهش سرعت رشد خواهد داشت. انتظار می رود تا سال ۲۰۳۳، آبزی‌پروری در مقایسه با سهم ۵۱ درصدی در دوره پایه؛ ۵۵ درصد از تولید جهانی ماهی را به خود اختصاص دهد،

تجارت محصولات آبزی به دلیل افزایش مصرف، بهبود ذخیره‌سازی، نگهداری، حمل و نقل و سیاست‌های آزادسازی، به شدت افزایش خواهد یافت. چنین روندهایی ظهور زنجیره‌های تأمین پیچیده‌ را  که در آن ماهی و محصولات ماهی اغلب قبل از مصرف نهایی از مرزهای ملی متعددی عبور می‌کنند تسهیل کرده است. انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۳ ؛ حدود ۳۵ درصد از کل تولید شیلات و آبزی‌پروری به صورت محصولات برای مصرف انسانی یا برای اهداف غیر غذایی به تجارت بین‌المللی ( بجز۳۱  درصد تجارت درون اتحادیه اروپا) وارد شود. بخشی از این تجارت شامل تجارت مکرر محصولات در مراحل مختلف فرآوری بین کشورها و مناطق است. پیش‌بینی می‌شود صادرات جهانی ماهی برای مصرف انسانی تا سال ۲۰۳۳ به ۴۵ میلیون تن وزن زنده برسد که ۴ درصد (یا ۱.۷ میلیون تن) نسبت به دوره پایه افزایش داشته است.

روند بهره‌برداری و فرآوری محصولات غذایی دریایی

از ۱۸۵.۴ میلیون تن (معادل وزن زنده) از  آبزیان  برداشت شده در سال ۲۰۲۲ در سطح جهان، حدود ۸۹ درصد (۱۶۴.۶ میلیون تن) برای مصرف مستقیم انسانی استفاده شده است. ۱۱ درصد باقیمانده (۲۰.۸ میلیون تن) برای اهداف غیر غذایی در نظر گرفته شده بود که حدود ۸۳ درصد (۱۷ میلیون تن) آن به پودر ماهی و روغن ماهی تبدیل شد، در حالی که بقیه (حدود چهار میلیون تن) عمدتاً به عنوان ماهی زینتی، در آبزی‌پروری (به عنوان مثال به عنوان بچه ماهی)، به عنوان طعمه، در کاربردهای دارویی، برای غذای حیوانات خانگی، یا به عنوان ماده خام برای تغذیه مستقیم در آبزی‌پروری و برای پرورش دام و حیوانات خزدار مورد استفاده قرار گرفته است.

در سال ۲۰۲۲، از ۱۶۵ میلیون تن ماهی در نظر گرفته شده برای مصرف انسانی،  حدود ۴۳ درصد به صورت زنده، تازه یا سرد شده را تشکیل می‌داد. این نسبت همچنان نشان دهنده شکل ترجیحی و گران قیمت‌تر محصولات غذایی آبزی است، و به دنبال آن اشکال منجمد (۳۵%)، آماده و نگهداری شده (۱۲%) و عمل آوری شده (۱۰%) است. انجماد روش اصلی نگهداری غذاهای آبزی است و ۶۲ درصد از ۹۳ میلیون تن تولید آبزیان فرآوری شده برای مصرف انسانی ( بجززنده، تازه یا سرد شده) را به خود اختصاص می‌دهد. تفاوت‌های قابل توجهی در روش‌های بهره‌برداری و فرآوری در سراسر قاره‌ها، مناطق و کشورها و حتی در داخل کشورها وجود دارد. نگهداری و فرآوری ممکن است به دلیل تفاوت بین گونه‌ها ؛ ویژگی‌ها، ترکیبات، اندازه و شکل آنها متفاوت باشد. گونه‌های آبزی را می‌توان با استفاده از طیف گسترده‌ای از روش‌ها، از دستی تا کاملاً خودکار، آماده کرد. صید صنعتی اغلب نیازهای فرآوری متفاوتی نسبت به یک صید سنتی در مقیاس کوچک دارد. بسته به موقعیت مکانی ؛ محدوده عملیاتی؛ زیرساخت کشور و تقاضای بازار محصولات را می‌توان به روش‌های مختلفی بسته‌بندی و تجاری سازی کرد.

خلاصه‌ سیاست تجارت فائو شماره ۵۲، لم و همکاران، ۲۰۲۳، سه پیام کلیدی را ارائه کرد: ۱) محصولات آبزی از جمله مواد غذایی هستند که به طور گسترده در سطح جهان معامله می شوند؛ ۲) تجارت محصولات آبزی به طور قابل توجهی به رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند؛ و ۳) شیلات در مقیاس کوچک (SSF) سهم زیادی در اقتصاد ملی دارد.

در سیاست راهبردی همچنین اقداماتی برای رسیدگی به این چالش‌های کلیدی پیشنهاد شده است:

• متنوع سازی بازارها، شامل ارزیابی فرصت‌ها در کشورهای همسایه، برای کاهش اثرات نامطلوب شوک‌ها و اختلالات احتمالی که بر تجارت تاثیر می‌گذارند.
• افزایش آگاهی در مورد مزایای تغذیه‌ای و مواد درشت مغذی محصولات آبزی به عنوان یک پروتئین حیوانی مقرون به صرفه و قابل دسترس.
• اجرای اقدامات برای تبادل دانش جهت تسهیل دسترسی بازار شیلات  در مقیاس کوچک (SSF) به بازارهای بین المللی.

این مقاله به بررسی نوآوری‌های کلیدی و تحولات تکنولوژیکی در امتداد  تجارت غذاهای دریایی و زنجیره‌ ارزش  برای افزایش دسترسی به بازار و تنوع بخشیدن به بازارها و محصولات می‌پردازد. همچنین توصیه‌های سیاستگذاری برای توسعه زیرساخت‌های لازم و اصلاح سیاست‌ها با اولویت دادن به شیلات در مقیاس کوچک و برنامه‌های عملی برای اطمینان از پایداری این بخش را ارائه می‌دهد. لذا تجارت و بازده اقتصادی از این بخش بهبود خواهد یافت، زنجیره‌ ارزش آبزیان تقویت خواهد شد، شفافیت و مسئولیت‌پذیری به حداکثر می‌رسد و اثرات ارتباط سیستم های اجتماعی و زیست محیطی از طریق کاهش ضایعات و پسماند مواد غذایی را به حداقل میرساند و همچنین  ایمنی مواد غذایی را افزایش می دهد.

اهمیت نوآوری ها در تجارت غذاهای دریایی و زنجیره‌ ارزش

نوآوری‌ها ممکن است مزایای زیادی برای بخش‌های شیلات و آبزی پروری به همراه داشته باشد:

• اطمینان از مشارکت‌های عمومی ( دولت )- بخش خصوصی (PPPs) برای جذب سرمایه‌گذاری‌ها و پیشبرد پیشرفت‌های تکنولوژیکی.
• ایجاد آگاهی در مورد مزایای تغذیه‌ای و درشت مغذی ها ی محصولات شیلات و افزایش دسترسی به پروتئین حیوانی مقرون به صرفه و در دسترس؛
• بهبود دسترسی به بازارها و تجارت پایدار ماهی؛
• بهبود مدیریت زنجیره سرد (end to end) و سیستم‌های توزیع؛
• ارتقای انطباق، قابلیت ردیابی و مسائل ایمنی غذاهای دریایی؛
• کاهش ضایعات و پسماند مواد غذایی (FLW) در امتداد زنجیره‌های ارزش غذاهای دریایی و در عین حال ترویج اقتصاد چرخشی.
• تشویق ملاحظات در مورد مسائل زیست محیطی و اجتماعی.

مداخلات در تجارت و زنجیره‌های ارزش غذاهای دریایی  به موارد زیر نیز کمک می‌کند:

• تقویت تولید از طریق ادغام سطوح مختلف تغذیه‌ای؛
• ایجاد اشتغال و بهبود معیشت؛
• پر کردن شکاف بین تنظیم استانداردها، تجارت و فناوری؛
• کاهش رقابت بین استفاده از زمین، آب و انرژی و در عین حال ترویج استفاده بهینه از انرژی و استفاده جایگزین از منابع.
• کاهش بار استفاده از آب، فضا ها و نیروی کار.
• توسعه یک زنجیره ارزش رقابتی، شفاف و یکپارچه.
• رسیدگی به مسائل اجتماعی و زیست محیطی شامل تغییرات آب و هوایی، ماهی و سخت پوستان و غیره.

به گفته فائو، زنجیره ارزش مجموعه کاملی از فعالیت‌هایی است که برای رساندن یک محصول یا خدمات از زمان شکل‌گیری تا مصرف‌کنندگان نهایی مورد نیاز است. زنجیره‌های ارزش (شکل ۱) شامل بازارهای محلی، منطقه‌ای و جهانی است. فعالیت‌های کلیدی در زنجیره ارزش آبزی‌پروری می‌تواند شامل طراحی، تولید، فرآوری، حمل و نقل، بازاریابی عمده‌فروشی ؛ خرده‌فروشی و مصرف‌کنندگان باشد.

با گذشت زمان، فائو چندین ابتکار را برای به حداقل رساندن شکاف بین تجارت و توسعه فناوری و در عین حال به حداکثر رساندن استاندارد سازی و قابلیت ردیابی انجام داده است.  ( ۲۰۲۳)؛ Blaha، Vincent ؛ Piedrahita  شکاف‌ها  و ناسازگاری‌ها ی اصلی در قابلیت ردیابی مخصوص غذاهای دریایی را به شرح زیر شناسایی کردند: شکاف استاندارد، شکاف آگاهی، شکاف تعهد، شکاف اجرا، شکاف فناوری و شکاف اقتصادی. در عین حال، فائو رایزنی های آنلاین و منطقه‌ای (فائو، ۲۰۲۲) را برای نهایی کردن تدوین یک سند راهنما (Blaha، Vincent و Piedrahita؛ ۲۰۲۳) در مورد قابلیت ردیابی سراسری در صید و آبزی‌پروری برای رفع این شکاف‌ها انجام داد. علاوه بر این فائو، به منظور ارائه راه حل‌هایی برای رفع این شکاف‌های استاندارد و فناوری در شیلات،  یک ابتکار عمل آزمایشی برای توسعه ثبت جهانی ذخایر و شیلات (GRSF) بکار برد. FISH4ACP یکی دیگر از ابتکارات فائو است که پتانسیل شیلات و آبزی‌پروری پایدار را در آفریقا، دریای کارائیب و اقیانوس آرام باز می‌کند.

راه‌های زیر (الف تا ی) باید در امتداد زنجیره‌های ارزش غذاهای دریایی برای بهبود تجارت و بازده اقتصادی مورد بررسی قرار گیرند؛ تا : دسترسی بهتر به بازار به دست آورد، قابلیت ردیابی و استانداردسازی را تقویت کند و آگاهی را در بین ذینفعان کلیدی ایجاد کند.

الف) سیستم‌های تولید مبتنی بر طبیعت، ترکیبی و یکپارچه

ترکیب و ادغام سطوح مختلف تغذیه‌ای مانند آبزی‌پروری با تروفی پایین ( LTA ) و ادغام آبزی پروری با تروفی چندگانه ( MTA ) گونه ها  (شکل ۲) (ماهی، صدف و جلبک دریایی و غیره) یا راه‌حل‌های مبتنی بر طبیعت؛ معرفی تکنیک‌های کشاورزی کارآمد در استفاده از زمین، آب و انرژی (سیستم‌های آبزی‌پروری چرخشی ترکیبی و بیوفلاک، پرورش فراساحلی و آکواپونیک  و غیره)، و استفاده از انرژی خورشیدی و منابع محلی دردسترس (آبزی‌پروری جنگلی، کشت دائمی و غیره) ممکن است به تولیدی کمک کند که برای طبیعت مضر نباشد. پرورش آبزیان مبتنی بر طبیعت نه تنها از طریق مزایای اکوسیستم مانند جذب کربن و جذب مواد مغذی ارزشمند است بلکه به ارزش کل تولید آبزی‌پروری نیز می‌افزاید. در همان زمان، توسعه بذرهای مقاوم در برابر آب و هوا و بیماری؛ و منابع جایگزین پروتئین حیوانی و صدور گواهینامه گروهی، پایداری سیستم‌های تولید و رشد آبزی را تقویت می‌کند.

مفاهیم نوآورانه مانند آبزی پروری ، گردشگری ؛ ماهیگیری و دهکده های آبی، پارک های دریایی، موزه های ماهی یا مراکز فرهنگی نه تنها برای جامعه ماهیگیری درآمد ایجاد می کنند بلکه میراث فرهنگی آنها را نیز ارتقا می دهند. به عنوان مثال، گشت و گذار در دهکده های آبی به بازدیدکنندگان کمک می کند تا با غذاهای لذیذ محلی و محل های اقامتی که توسط جامعه ماهیگیری ارائه شده آشنا شوند که همگی به درآمد و معیشت جوامع کوچک کمک می کنند.

ب) مدیریت هوشمند در زنجیره تامین  با استفاده از بلاک چین

با کمک فناوری بلاک چین، مشتریان می توانند منبع محصولات غذاهای دریایی و منشا آنها را ردیابی کنند. این امر تضمین می کند که زنجیره های تامین سیستم های غذایی آبزی قابل ردیابی و مسئولیت پذیرتر هستند.

 

شرکت‌های بلاک چین در حال توسعه راه‌های جدیدی برای مدیریت هوشمندتر و پایدارتر زنجیره تأمین هستند که بلاک چین (شکل ۳) را با RFID (شناسه فرکانس رادیویی)، NFC (تماس فیلد نزدیک)، حسگرها و کدهای QR ترکیب می‌کنند.

ج) مدیریت مسئولانه زنجیره ارزش با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
نمونه های خوبی از کاربرد هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشینی (ML) در میان زنجیره های ارزش غذاهای دریایی برای تضمین شفافیت و پاسخگویی وجود دارد. اینها شامل فناوری برای شناسایی گونه ها (به عنوان مثال FishFace)؛ بازرسی کیفیت ماهی تن (به عنوان مثال TunaScope)؛ نظارت الکترونیکی بر فعالیت های ماهیگیری (به عنوان مثال SnapIT) در شیلات؛ شمارش شپشک آبی ( sea lice ) و نظارت بر رشد ماهی سالمون (به عنوان مثال AquaByte)، شمارش بچه میگوی PL و پیش بینی رشد (به عنوان مثال XpertSea)؛ و بهبود مدیریت مزرعه و بهره وری (به عنوان مثال Aquaconnect) است.

در سال ۲۰۲۰، اریک انو تام، مدیر عامل شرکت ThisFish، برخی از دیدگاههای عملی را در مورد کاربرد هوش مصنوعی و ML در صنعت غذاهای دریایی  که تا به امروز مفید هستند برجسته کرد:

• اکثر شرکت‌ها اذعان دارند که دیجیتالی شدن اجتناب‌ناپذیر است (شکل ۴)، اما برخی از آنها به کندی تغییرمیکنند. از آنجایی که هوش مصنوعی به دنبال استخراج ارزش بیشتر از داده های موجود است، می تواند با افزایش بازده سرمایه گذاری به دیجیتالی شدن در صنعت غذاهای دریایی کمک کند.
• غذاهای دریایی نسبت به اکثر مواد غذایی، تنوع طبیعی بیشتری دارند. گونه‌، اندازه ماهی، فصلی بودن، بلوغ جنسی، روش صید و زمان نگهداری همه این عوامل بر کیفیت و بازده تأثیر می‌گذارند. در نتیجه، اغلب پیش‌بینی دقیق تولید و نتایج کیفی دشوار است. این یک مشکل جدی برای یادگیری ماشین است که قدرت اصلی آن توانایی در نظر گرفتن تعداد غیر قابل درک متغیرها برای انجام دقیق پیش بینی ها است.
• برای اینکه هوش مصنوعی کار کند، شما به داده های شفاف، جامع و کامل نیاز دارید. داده های نادرست یا غلط توانایی هوش مصنوعی را در پیش بینی خوب ؛  تضعیف می کند. هوش مصنوعی به شرکت ها این انگیزه را می دهد که اطمینان حاصل کنند که تامین کنندگان آنها داده های دقیق را ارسال می کنند، بنابراین قابلیت ردیابی زنجیره تامین را بهبود می بخشد. فناوری هایی مانند بلاک چین معضل  ” داده های نادرست،  خروجی نادرست ” را حل نمی کنند بلکه هوش مصنوعی این کار را انجام می دهد.

همچنین مهم است که به فناوری آنالیز عناصر زنجیره تامین (Elemental Profiling Technology) اشاره کنیم که به واردکنندگان، مقامات گمرک، خرده فروشان و دیگران کمک می کند تا غذاهای دریایی معامله شده را تا منبع شان ردیابی کنند. این کار می تواند شیوه های تولید را با پیامدهای مهم زیست محیطی و اجتماعی روشن کند. فناوری آنالیز عناصر زنجیره تامین تجزیه و تحلیل مجموعه ای از عناصری است که یک ماده یا گونه را تشکیل می دهند.

د) تجهیزات و ملزومات مخرب برای جابه جایی و فرآوری

جابجایی و فرآوری محصولات غذاهای دریایی چند وجهی و متنوع است. تجهیزات و ملزومات (نمونه هایی در شکل ۵) که برای فرآوری محصولات استفاده می شود بستگی به ملاحظات زیر دارد: (i) انواع گونه ها؛ (ii) تنوع محصولات؛ (iii) بازار هدف؛ (iv) حجم تولید؛ (v) نیروی انسانی و زمان؛ (vi) دسترسی به منابع مالی؛ (vii) تمایل به پذیرش تغییر؛ و (viii) تقاضای مشتری. علاوه بر این متغیرهای کلیدی در طول مراحل  جابجایی و فرآوری، مانند مزرعه تا کارخانه فرآوری؛ و کارخانه فرآوری تا مصرف کنندگان وجود دارد.

ه) ارزش افزوده، تنوع بازار و دسترسی به بازار

ارزش افزوده و تنوع محصول دو روی یک سکه هستند و ما باید صادرات خود را با افزودن گونه های جدیدتر از طریق آبزی پروری متنوع کنیم. نیاز روزافزونی به محصولات غذاهای دریایی ایمن و سالم با کیفیت حسی بالا وجود دارد (Concalves 2011). با این حال، طعم، بافت و مزه غذاهای دریایی و نگرش، باورها، رفتار و سنت های مصرف کنندگان نیز برای نفوذ به یک بازار جدید مهم است.  همانطور که در دوره همه گیری کووید-۱۹ نشان داده شد ؛ وابستگی به بازارهای خاص در بلندمدت به نفع اقتصاد نیست. از این رو، بهبود بازارهای داخلی؛ و فعال کردن دسترسی به بازار و تنوع بازارها، کلید کسب و کار پایدار تجارت غذاهای دریایی است.

دسترسی به بازارهای توسعه یافته نیاز به صدور گواهینامه محصول توسط آژانس های نظارتی ملی دارد لذا  ارزش این را دارد که در مورد یک استاندارد آبزی پروری در مقیاس کوچک در قالب یک استاندارد گواهینامه ملی فکر کنیم که میتواند مشابه باشد اما کمتر از آن سختگیرانه باشد. VietGAP .

و) بسته‌بندی زیست تجزیه پذیر و پایدار

مصرف‌کنندگان به‌طور فزاینده‌ای از تاثیرات منفی آلودگی پلاستیکی آگاه هستند و راه را برای رشد بسته‌بندی‌های بیو پلاستیکی ساخته شده از جلبک دریایی و سایر مواد اقیانوسی باز می‌کنند. امروزه، کارآفرینان مواد بسته‌بندی مسئولانه را با قابلیت ارائه اطلاعات ردیابی بر روی برچسب (به عنوان مثال، یک QR) ترجیح می‌دهند.

نوآوری‌ها برای بهبود بسته‌بندی و برچسب‌گذاری محصولات غذاهای دریایی ضروری است (شکل ۷). به‌طورکلی، بسته‌بندی غذاهای دریایی به این منظور انجام می‌شود: (i) جلوگیری از نشت رطوبت؛ (ii) حفظ کیفیت و ایمنی؛ و (iii) ارائه اطلاعات قابلیت ردیابی. با گذشت زمان، مفهوم بسته‌بندی زیست تجزیه پذیر و پایدار مقبولیت گسترده‌تری پیدا کرده است. شرکت‌های نوپای مختلف در حال حاضر بسته‌بندی‌های زیست تجزیه پذیر ساخته شده از جلبک دریایی و سایر مواد با منشاء اقیانوسی را توسعه می‌دهند. این نوع بسته‌بندی نه تنها برای طبیعت و مردم مفید است، بلکه اقتصاد چرخشی را نیز ارتقا می دهند.

ز) تضمین ایمنی مواد غذایی و سلامت عمومی

مجموعه ای از خطرات (بیولوژیکی، شیمیایی و محیطی) را می توان در طول زنجیره تولید و تامین آبزی پروری معرفی کرد. آنها همچنین می توانند ناشی از شیوه های کشاورزی نامناسب، آلودگی محیطی و شیوه های اجتماعی-فرهنگی رایج در مناطق مختلف باشند. اطمینان از غذای ایمن، مطمئن، مقرون به صرفه و با کیفیت برای همه در یک زمینه جهانی از نظر عملی دشوار است. در این زمینه، درک اکولوژی و پویایی این خطرات در کل زنجیره تولید در یک رویکرد سلامت واحد بسیار ضروری است. با در نظر گرفتن نیازهای بهداشت عمومی، ضروری است که ایمنی غذا در سطح ملی تضمین شود و در عین حال آن را مستقیماً به امنیت غذایی و تغذیه متصل کنیم.

با افزایش تقاضا برای غذاهای دریایی،  تقلب در مواد غذایی نیز رو به افزایش است. برای جلوگیری از این تخلفات، تجهیزاتی مانند  میکرو ایکس ری فلورسانس (ITRAX) ابزار مفیدی به نظر می رسد.

ح) آگاهی مصرف کننده و بازاریابی مبتنی بر تقاضا

کارآفرینان و شرکت‌های نوپا می‌توانند با انتشار اطلاعات در مورد فواید مصرف منظم غذاهای دریایی از طریق رسانه‌های اجتماعی مانند فیسبوک، تیک‌تاک، ایکس، اینستاگرام و لینکدین و غیره، آگاهی مصرف‌کننده را افزایش دهند. رسانه‌های اجتماعی نقش حیاتی در دستیابی به مشتریان گسترده در مدت زمان کوتاهی ایفا می‌کنند. از طرف دیگر، کاربرد برنامه‌های کاربردی موبایل توسط ارائه دهندگان خدمات تحویل غذا (گراب، فود پاندا و غیره) یک راه جدید برای شرکت‌های کوچک و متوسط (SMEs) در تجارت الکترونیک ایجاد کرده است. این یکی از بهترین نمونه‌های بازاریابی مبتنی بر تقاضا در بخش غذاهای دریایی است.

ط) به حداقل رساندن ضایعات و هدر رفت مواد غذایی و به حداکثر رساندن منافع اجتماعی-زیست محیطی

بهره‌برداری از فرآورده‌های فرعی و محصولات جانبی آبزیان {فلس ماهی، کیسه هوایی ماهی، پوست ماهی، پوست سخت‌پوستان، پودر ماهی وروغن ماهی، پروتئین هیدرولیز ماهی (FPH)، غده هیپوفیز، کلاژن، ژلاتین، کیتوزان، غذای حیوانات خانگی، کود زیستی، صنایع دستی ساخته شده از فلس ماهی و صدف نرم‌تنان و غیره} نیزمزایای اجتماعی و زیست‌محیطی قابل توجهی را به همراه ارزش اقتصادی ارائه می‌دهد. با بهره‌گیری از این فرآورده‌های فرعی و محصولات جانبی شیلاتی، صنعت غذاهای دریایی می‌تواند مستقیماً به اهداف توسعه پایدار (SDGs) از طریق کاهش خطرات زیست‌محیطی و افزایش مزایای اقتصادی از طریق اقتصاد چرخشی ( بازیافتی ) کمک کند.

ی) سیاست‌های زیر برای اطمینان از توسعه فراگیر و پایدار در امتداد تجارت غذاهای دریایی و زنجیره‌های ارزش برجسته شده‌اند.

واضح است که برای بهبود تجارت غذاهای دریایی و زنجیره‌های ارزش، کشورها باید سیاست‌های صنعت‌محور، ذینفع‌محور و فراگیر را در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی اتخاذ کنند. سیاست‌های زیر برای توسعه یک بخش غذاهای دریایی فراگیر و پایدار برجسته شده‌اند.

ی.۱) در سطح ملی (تولیدکنندگان، تامین کنندگان، تجار و مصرف کنندگان)

• ترویج “کشاورزی مبتنی بر خوشه” در بین تولیدکنندگان کوچک‌مقیاس برای کاهش رقابت بر سر آب، فضا و انرژی و برای افزایش مسئولیت مشترک؛
• بهبود مدیریت زنجیره سرد سرتاسری با فراهم کردن امکانات کافی و مقرون به صرفه برای جابجایی، حمل و نقل، نگهداری به منظور تضمین توزیع از تولید به مصرف.
• استفاده از فناوری های نوآورانه (مانند IoTs، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و بلاک چین و غیره) برای بهبود شفافیت و مسئولیت پذیری در امتداد زنجیره ارزش غذاهای دریایی؛
• معرفی تکنیک‌های بهبود فرآوری و انجماد؛ و بسته‌بندی جایگزین برای اطمینان از کیفیت و ایمنی محصولات دریایی. و
• ارایه آگاهی گسترده در مورد اینکه رشد میزان کافی غذاهای دریایی پایدار به جای تولید مقدار زیادی غذای دریایی با پیروی از رویکرد ناپایدار ضروری است.

ی.۲)در سطح منطقه ای و بین المللی (مقامات ذیصلاح)

• هماهنگی و همکاری منطقه ای و بین المللی برای تسهیل دسترسی به بازار و موانع تجاری مورد نیاز است.
• مشارکت های عمومی – خصوصی برای تأمین مالی مداوم در تحقیق و توسعه فن آوری های جدید و رویکردهای نوآورانه مورد نیاز است.
• برنامه های ظرفیت سازی از طریق آموزش و هدایت فن آوری های مناسب برای انتقال نوآوری های مقرون به صرفه در مقیاس کوچک مورد نیاز است.
• الگو برداری و حکمرانی برای پایداری فن آوری های مربوط به شیلات و آبزی پروری مورد نیاز است.
• باید یک پلتفرم مشترک برای به روز رسانی و به اشتراک گذاری اطلاعات مربوطه در بین ذینفعان کلیدی وجود داشته باشد.

نتیجه

نیاز؛ مادر تمام اختراعات است و تقاضا محرک نوآوری است. سرمایه گذاری ها و مشارکت محرک های کلیدی در توسعه و تکثیر فن آوری های مقرون به صرفه و مناسب هستند. اتخاذ سیاست‌های فراگیر، تقویت آگاهی در مورد مزایای تغذیه‌ای و درشت مغذی های غذاهای آبزی؛ و همچنین بهبود دسترسی به بازار، تجارت پایدار ماهی را تضمین می کند. در عین حال، استفاده از زنجیره های تامین هوشمندتر و اطمینان از زنجیره های ارزش مسئولانه، از پایداری بخش غذاهای دریایی محافظت می کند.