در دنیای امروز، صنعت حمل و نقل دریایی یکی از ارکان حیاتی اقتصاد جهانی است و تحولات سریع در این حوزه به‌ویژه در زمینه فناوری، سیاست‌های بین‌المللی، و مسائل زیست‌محیطی، به چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی در این صنعت دامن زده است. در این راستا، بازنگری و به‌روزرسانی اسناد چشم‌انداز و سیاست‌های کلان سازمان‌ها، امری ضروری به نظر می‌رسد. اخیراً ابلاغ سیاست‌های کلان توسعه دریا محور از سوی مقام معظم رهبری، نقشی کلیدی در جهت‌گیری‌های آینده کشور در این حوزه ایفا خواهد کرد.
در مصاحبه‌ای با حسن رضا صفری، رئیس هیئت مدیره انجمن مهندسی دریایی ایران، به بررسی نیازهای جدید در حوزه حمل و نقل دریایی پرداخته شده است. ایشان الزامات تحولات فناوری، توجه به مسائل زیست‌محیطی، تحولات امنیتی و ژئوپلیتیک، و دیگر چالش‌های موجود را مطرح کرده و پیشنهاداتی برای هم‌راستایی سند چشم‌انداز سازمان بنادر و دریانوردی با تحولات جهانی و نیازهای روز ارائه نموده‌اند.
متن مصاحبه:
سوال: با توجه به تحولات جهانی، سند چشم‌انداز سازمان بنادر و دریانوردی تا چه اندازه نیاز به بازنگری دارد؟
پاسخ: بله، سند چشم‌انداز سازمان بنادر و دریانوردی نیاز به بازنگری دارد. تغییرات و تحولات بسیار سریع و گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف، از جمله فناوری، اقتصاد، سیاست‌های بین‌المللی و مسائل زیست‌محیطی اتفاق می‌افتد. این تحولات تأثیرات قابل‌توجهی بر صنعت حمل و نقل دریایی دارد. یکی از مهم‌ترین مسائل، توجه به سیاست‌های کلان توسعه دریا محور است. ما باید به سمت استفاده بهینه از منابع دریایی و توسعه زیرساخت‌های بنادر و دریانوردی به‌صورت پایدار حرکت کنیم.
سوال: در این راستا، چه تحولات فناوری و نوآوری‌هایی را ضروری می‌بینید؟
پاسخ: فناوری‌های نوین، به‌ویژه در زمینه‌های دیجیتالی‌شدن و هوشمندسازی بنادر، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی، بلاک‌چین، اینترنت اشیا (IoT) و اتوماسیون می‌توانند به بهینه‌سازی عملیات بندری، کاهش هزینه‌ها، افزایش امنیت و سرعت کمک کنند. مدیریت داده‌ها و داده‌کاوی نیز در پیش‌بینی روندهای بازار، مدیریت ترافیک دریایی و برنامه‌ریزی حمل‌ونقل موثر هستند.
سوال: مسئله تحولات زیست‌محیطی و چالش‌های اقلیمی تا چه اندازه مهم است؟
پاسخ: تحولات زیست‌محیطی و تغییرات اقلیمی، به‌ویژه در صنعت دریانوردی، از مسائل بسیار حیاتی هستند. دنیا به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های سبز حرکت می‌کند. کاهش آلودگی‌ها و استفاده از کشتی‌های سبز و سوخت‌های پاک باید در اولویت قرار گیرند. سازمان بنادر و دریانوردی باید در چارچوب برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌ها، به توسعه پایدار توجه ویژه داشته باشد.
سوال: آیا الزامات و تحولات امنیت و ژئوپلیتیک نیز تأثیرگذار است؟
پاسخ: بدون شک. وضعیت امنیتی و ژئوپلتیک جهان، به‌طور مستقیم بر عملیات بنادر و حمل و نقل دریایی تأثیر می‌گذارد. مشکلات سیاسی، تهدیدات تروریستی، و تحریم‌ها می‌توانند تأثیرات منفی داشته باشند. سند چشم‌انداز باید این چالش‌ها را پیش‌بینی کرده و برنامه‌هایی برای مقابله با آن‌ها در نظر بگیرد.
سوال: در پایان، یک جمع‌بندی از دلایل بازنگری این سند ارائه دهید.
پاسخ: سند چشم‌انداز سازمان بنادر و دریانوردی باید به‌طور جامع و به‌روزتری به تحولات جهانی و نیازهای روز دنیا پاسخ دهد. این بازنگری باید شامل توجه به سیاست‌های کلان توسعه دریا محور، پذیرش فناوری‌های نوین، ملاحظات زیست‌محیطی، و پیش‌بینی چالش‌های ژئوپلیتیک و امنیتی باشد.
سوال: برای انطباق بیشتر سند چشم‌انداز با سیاست‌های کلان توسعه دریا محور، چه مواردی را می‌توان پیشنهاد نمود؟
پاسخ: می‌توان موارد زیر را در سند چشم‌انداز سازمان بیشتر بررسی کرده و پیشنهاداتی برای بهبود آن‌ها ارائه داد:
- توسعه پایدار دریایی: تأکید بیشتر بر پیروی از استانداردهای جهانی در حفظ منابع دریایی و اکوسیستم‌های ساحلی.
- حاکمیت دریایی و امنیت: تقویت همکاری‌های بین‌المللی در زمینه امنیت دریایی و ایجاد نظام‌های پیشگیری و پاسخگویی در برابر تهدیدات.
- هم‌افزایی منطقه‌ای و بین‌المللی: تقویت راهبردهای همکاری با کشورهای همسایه و سازمان‌های بین‌المللی.
- توسعه حمل‌ونقل دریایی و تجارت: گنجاندن برنامه‌های دقیق برای بهبود زیرساخت‌های لجستیک و هوشمندسازی بنادر.
- حکمرانی خوب و شفافیت: تأکید بر ایجاد و تقویت نظام‌های نظارتی مستقل و شفاف.
- حمایت از سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی: تعریف مدل‌های خاص برای تأمین مالی پروژه‌ها.
- پایداری مالی: تأکید بیشتر بر به‌کارگیری روش‌های نوین تأمین مالی.
- ارتقاء هم‌افزایی بین بخش‌ها: تقویت سازوکارهای قانونی برای هماهنگی بیشتر بین دستگاه‌های اجرایی.
سوال: برای ارزیابی انطباق سند چشم‌انداز با الزامات و شرایط روز، باید چه مواردی را در نظر گرفت؟
پاسخ: برای ارزیابی انطباق سند چشم‌انداز با الزامات و شرایط روز، باید به موارد زیر توجه کنیم:
- تحولات اقتصادی جهانی: سند باید برنامه‌های مقابله با تحریم‌ها، جلب سرمایه‌گذاری‌های خارجی و تقویت زیرساخت‌های داخلی را بگنجاند.
- تکنولوژی و دیجیتالی‌شدن: سند باید به فناوری‌های نوین توجه ویژه‌ای داشته باشد و راهبردهایی برای دیجیتالی‌شدن فرآیندها ارائه دهد.
- حفظ محیط‌زیست: سند باید تأکید بیشتری بر استفاده از فناوری‌های سبز، کاهش آلاینده‌ها و تطابق با مقررات بین‌المللی زیست‌محیطی داشته باشد.
- تحولات جغرافیایی و ژئوپلتیک: سند باید به تغییرات ژئوپلتیک و امنیت دریایی توجه کرده و برنامه‌هایی برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و افزایش امنیت بنادر ارائه دهد.
- پایداری مالی و تأمین منابع: سند باید برنامه‌های ویژه‌ای برای جذب منابع مالی داشته باشد.
- آمادگی برای بحران‌ها: سند باید به‌طور واضح به مسائل تاب‌آوری و آماده‌سازی برای بحران‌ها اشاره داشته باشد.
- تحولات اجتماعی و نیروی انسانی: سند باید برنامه‌هایی برای آموزش و پرورش نیروی انسانی و جذب متخصصان ارائه دهد.
سوال: آیا راهبرد دیگری هم هست که به سند چشم‌انداز سازمان بنادر اضافه شود؟
پاسخ: با توجه به شرایط فعلی ناوگان دریایی ایران، پیشنهاد می‌کنم راهبردهای زیر به سند اضافه گردد:
- تسریع در نوسازی ناوگان با بهره‌گیری از ساخت کشتی‌های جدید.
- تشویق به سرمایه‌گذاری در صنایع کشتی‌سازی داخلی.
- ایجاد سیستم‌های مالی و حمایتی برای نوسازی ناوگان.
- تقویت نظارت و ارتقاء کیفی ساخت و نگهداری کشتی‌ها.
- تحقیق و توسعه فناوری‌های نوین در ساخت کشتی‌ها.
سوال: بسیار سپاسگزارم از زمانی که به ما اختصاص دادید.
پاسخ: من هم از شما تشکر می‌کنم.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
