بحث انتقال پایتخت به جنوب کشور و منطقه مکران، توجه زیادی را به پتانسیل ایران برای تبدیل شدن به هاب لجستیک منطقه جلب کرده است. موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران، به‌عنوان پلی میان شرق و غرب، این امکان را فراهم می‌کند تا نقش مهمی در کریدورهای حمل‌ونقل بین‌المللی ایفا کند. با این حال، تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های زیرساختی، موانع بزرگی بر سر راه توسعه این صنعت هستند.
فرصت‌های لجستیک در ایران:
- موقعیت جغرافیایی: بنادر جنوبی ایران مانند بندرعباس و چابهار، دسترسی به آب‌های آزاد را فراهم می‌کنند و می‌توانند دروازه‌های ورودی کالا به آسیای مرکزی و قفقاز باشند. شبکه ریلی گسترده ایران نیز امکان حمل‌ونقل کالا به کشورهای همسایه و اروپا را فراهم می‌کند.
- حمل‌ونقل چندوجهی: ایران در هر چهار بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، دریایی، هوایی و ریلی فعال است. هر بخش با چالش‌ها و فرصت‌های خاص خود روبروست.
- جاده‌ای: با وجود سهم قابل توجه در جابه‌جایی کالا، با چالش‌هایی مانند وضعیت نامناسب جاده‌ها، ترافیک و آلودگی هوا مواجه است.
- دریایی: پتانسیل بالایی برای توسعه تجارت دریایی دارد، اما تحریم‌ها و کمبود سرمایه‌گذاری، چالش‌هایی جدی ایجاد کرده است.
- هوایی: نقش حیاتی در تجارت خارجی، به‌ویژه برای کالاهای فاسدشدنی و حساس دارد، اما با چالش‌هایی مانند کمبود قطعات یدکی و محدودیت در خرید هواپیما مواجه است.
- ریلی: با ظرفیت بالا، هزینه کمتر و آلودگی کمتر، مزایای بسیاری دارد و در ترانزیت کالا به آسیای میانه و روسیه اهمیت ویژه‌ای دارد. با این حال، فرسودگی ناوگان و کمبود سرمایه‌گذاری از چالش‌های این بخش هستند.
چالش‌های لجستیک در ایران:
- تحریم‌های اقتصادی: دسترسی به فناوری‌های نوین، قطعات یدکی و سیستم‌های پرداخت جهانی را محدود کرده و هزینه‌ها را افزایش داده است.
- زیرساخت‌های ناکافی: کیفیت و کارایی زیرساخت‌های حمل‌ونقل با استانداردهای جهانی فاصله دارد.
- موانع قانونی و اداری: پیچیدگی‌های قانونی و مقرراتی، فرآیندها را کند و هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
- کمبود نیروی متخصص: به‌ویژه در بخش‌های فنی و مدیریتی.
- مشکلات اقتصادی: تورم بالا و نوسانات نرخ ارز بر هزینه‌ها و سودآوری شرکت‌ها تأثیر منفی می‌گذارد.
راهکارهای مقابله با چالش‌ها:
- توسعه سیستم‌های پرداخت دیجیتال: کاهش وابستگی به سیستم‌های پرداخت بین‌المللی.
- تقویت شرکت‌های حمل‌ونقل داخلی: ایجاد ناوگان حمل‌ونقل ملی.
- استفاده از کشورهای ثالث: برای جابه‌جایی کالا و دور زدن تحریم‌ها.
- سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها: بهبود کیفیت و کارایی جاده‌ها، بنادر و فرودگاه‌ها.
- استفاده از فناوری‌های نوین: مانند سیستم‌های ردیابی آنلاین و اینترنت اشیاء.
- رفع موانع قانونی و اداری: تسهیل سرمایه‌گذاری و تجارت.
- آموزش نیروی متخصص: در زمینه‌های مختلف لجستیک.
نتیجه‌گیری:
با وجود چالش‌های موجود، ایران پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به هاب لجستیک منطقه دارد. با رفع موانع و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و فناوری، می‌توان به آینده‌ای روشن برای صنعت لجستیک در ایران امیدوار بود. پروژه‌های توسعه‌ای مانند راه آهن سریع‌السیر، بندر چابهار و منطقه مکران، فرصت‌های بزرگی برای رشد این صنعت فراهم می‌کنند.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
