برنامه ۸ میلیارد دلاری ایران برای سرمایه‌گذاری در صنعت دریا، فرصتی است برای تقویت کشتی‌سازی‌های داخلی و کاهش وابستگی به واردات، اما تصمیم‌گیری درباره نحوه تخصیص این منابع، تأثیر مستقیمی بر اهداف توسعه‌ای کشور خواهد داشت.
صنعت دریا همواره به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اقتصاد پایدار مطرح بوده و ظرفیت‌های قابل‌توجهی برای توسعه ملی دارد. با برنامه‌های اخیر، به نظر می‌رسد ایران گام‌های مهمی در این حوزه برداشته است. اما سؤال اصلی این است که این سرمایه‌گذاری‌ها چگونه تخصیص خواهند یافت و چه تأثیری بر تقویت توان داخلی خواهند داشت؟
فرشاد مقیمی، رئیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، در همایش ملی صنایع دریایی و دریانوردی ایران که در دانشگاه خلیج‌فارس بوشهر برگزار شد، اعلام کرد که فضای فعلی فعالیت‌های ایران در صنعت دریا حدود ۵۰۰ میلیون دلار است و برنامه‌ریزی شده تا سال ۱۴۱۰ سرمایه‌گذاری در این حوزه به ۸ میلیارد دلار افزایش یابد.
وی با تأکید بر اهمیت اقتصاد دریا محور در برنامه هفتم توسعه، گفت که ۷ استان کشور، از جمله بوشهر، نقش کلیدی در این مسیر ایفا می‌کنند و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری مبنای برنامه‌ریزی‌ها قرار گرفته است.
در حالی که این خبر، چشم‌انداز روشنی از آینده صنعت دریا در ایران ارائه می‌دهد، مهم‌ترین مسئله، نحوه تخصیص این سرمایه‌گذاری عظیم است. آیا این منابع به ساخت زیرساخت‌های جدید اختصاص خواهد یافت یا در جهت تقویت و بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود به‌کار گرفته می‌شود؟ تحلیل زیر به بررسی این موضوع می‌پردازد.
با توجه به اطلاعات ارائه شده در خبر و ماموریت‌های سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، پیشنهاد تحلیلی برای سازمان گسترش به این صورت قابل بیان است که تمامی مبلغ تخصیص‌یافته باید به سفارش‌دهی به کشتی‌سازی‌ها اختصاص یابد، نه ساخت زیرساخت‌های جدید:
۱. تقویت ظرفیت‌های بومی و اشتغال‌زایی
استان بوشهر، به‌عنوان یکی از استان‌های مهم در صنعت دریایی ایران، با ۲۶ درصد از واحدهای صنعتی دریامحور کشور، ظرفیت‌های بالایی برای تولید و تعمیر شناور دارد. در این زمینه، اختصاص منابع به کشتی‌سازی‌های موجود، از طریق بهینه‌سازی و تقویت امکانات این واحدها، می‌تواند موجب اشتغال‌زایی بیشتر و ارتقاء توان فنی و تخصصی نیروی کار شود. توجه به کشتی‌سازی‌های داخلی باعث افزایش بهره‌وری و توانمندی در ساخت شناورهای مختلف (چه تجاری و چه نظامی) خواهد شد.
۲.تقویت صنایع دریایی داخلی و افزایش تولید
با توجه به اینکه در حال حاضر ۹۷ واحد تولیدی در عرصه صنعت دریا فعال هستند که ۲۵ واحد آن در استان بوشهر قرار دارد، سرمایه‌گذاری در کشتی‌سازی‌های موجود می‌تواند موجب ارتقاء سطح فناوری، کیفیت محصولات و افزایش تولید شود. این امر می‌تواند از وابستگی کشور به واردات کشتی‌ها و شناورها بکاهد و کشور را در زمینه صنایع دریایی مستقل‌تر کند. همچنین، می‌تواند به تقویت صادرات محصولات دریایی ایران و توسعه بازارهای جدید منجر شود.
۳.عدم نیاز به ساخت زیرساخت‌های جدید و صرفه‌جویی در هزینه و زمان
ساخت زیرساخت‌های جدید، به‌ویژه در حوزه کشتی‌سازی، نیازمند زمان و منابع زیادی است و ممکن است تا مدت‌ها طول بکشد تا این پروژه‌ها به بهره‌برداری برسند. در حالی که سرمایه‌گذاری در کشتی‌سازی‌های موجود می‌تواند نتایج سریع‌تری به همراه داشته باشد و به‌سرعت به نیازهای بحرانی کشور پاسخ دهد. با استفاده از امکانات و زیرساخت‌های فعلی، ایران می‌تواند در مدت زمان کوتاه‌تر کشتی‌های جدید و مورد نیاز خود را به تولید برساند.
۴.توسعه ظرفیت‌های تحقیق و توسعه
بر اساس اظهارات مقیمی، ایران سهم کمی از سرمایه‌گذاری جهانی در تحقیق و توسعه صنایع دریایی دارد و در حال حاضر تنها ۲۰ میلیارد دلار در این بخش سرمایه‌گذاری کرده است. سرمایه‌گذاری در کشتی‌سازی‌های داخلی به‌ویژه در بخش تحقیق و توسعه، می‌تواند به نوآوری در طراحی و ساخت کشتی‌ها، بهبود کیفیت محصولات و ارتقاء تکنولوژی‌های ساخت شناور منجر شود. این اقدام نه تنها صنعت دریایی کشور را به روز می‌کند بلکه ایران را به یکی از پیشگامان این صنعت در منطقه تبدیل خواهد کرد.
۵.حمایت از صنعت داخلی و تقویت اقتصاد دریا محور
بوشهر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین استان‌ها در اقتصاد دریا محور، باید از ظرفیت‌های بومی خود به بهترین شکل استفاده کند. با توجه به اینکه استان بوشهر ۱۵ درصد از سواحل کشور را در اختیار دارد، باید توجه ویژه‌ای به کشتی‌سازی‌های موجود شود تا این استان به‌عنوان هاب تولید کشتی‌های تجاری و نظامی مطرح شود. همچنین، توجه به این صنایع باعث تقویت نقش استان بوشهر در توسعه اقتصاد دریا محور کشور خواهد شد.
۶. تسریع در تحقق اهداف توسعه‌ای
سرمایه‌گذاری در کشتی‌سازی‌ها می‌تواند به‌طور مستقیم به اهداف توسعه‌ای سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و برنامه‌های توسعه‌ای کشور کمک کند. با توجه به هدف‌گذاری‌های دولت برای افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت دریا تا سال ۱۴۱۰ و دست‌یابی به ۸ میلیارد دلار، سفارش‌دهی به کشتی‌سازی‌ها به‌عنوان یکی از اولویت‌های فوری می‌تواند این اهداف را در زمان کوتاه‌تری محقق سازد.
۷.ایجاد یاردهای تعمیراتی و بازیافت در دریای خزر
با توجه به توسعه ناوگان ایران در دریای خزر و افزایش نیاز به خدمات تعمیراتی و بازیافت، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران باید بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها را به ساخت یاردهای تعمیراتی در این منطقه اختصاص دهد. این یاردها می‌توانند به‌عنوان مراکز تخصصی برای تعمیر و نگهداری کشتی‌های ایرانی عمل کنند و همچنین ظرفیت لازم برای بازیافت کشتی‌های قدیمی و غیرقابل استفاده را فراهم کنند.
همچنین لازم به ذکر است با توجه به توسعه ناوگان ایران در دریای خزر و افزایش نیاز به خدمات تعمیراتی و بازیافت، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران باید بخشی از سرمایه‌گذاری‌ها را به ساخت یاردهای تعمیراتی در این منطقه اختصاص دهد. این یاردها می‌توانند به عنوان مراکز تخصصی برای تعمیر و نگهداری کشتی‌های ایرانی عمل کنند و همچنین ظرفیت لازم برای بازیافت کشتی‌های قدیمی و غیرقابل استفاده را فراهم کنند.
در حال حاضر، با توجه به رشد و توسعه ناوگان ایران در خزر، وجود یاردهای تعمیراتی مدرن و مجهز از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، استفاده از این یاردها می‌تواند به توسعه بیشتر صنعت کشتی‌سازی در کشور کمک کند و با کاهش وابستگی به خارج، موجب صرفه‌جویی در هزینه‌ها شود.
بنابراین، سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند با ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی در شمال کشور، همزمان با تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی در منطقه، به ایران کمک کند تا در مسیر خودکفایی و توسعه پایدار در صنعت دریایی گام بردارد.
بازنشر مرین‌پرس به نقل از مارین‌نیوز
