روابط دیپلماتیک ایران و قرقیزستان از سال ۱۳۹۲ آغاز شده و با افتتاح سفارتخانه‌ها در تهران و بیشکک، به سرعت در حال توسعه است. دیدارهای متعدد در سطح روسای جمهور و امضای ۵۶ موافقتنامه و ۴۸ قرارداد نشان‌دهنده گسترش این روابط است. اما با وجود این، روابط اقتصادی دو کشور چندان رضایت‌بخش نیست.
توافق برای مرکز لجستیکی مشترک
اخیرا قرقیزستان برای ایجاد یک مرکز لجستیک مشترک با اوراسیا در بنادر جنوب ایران ابراز علاقه کرده است. معاون وزیر امور خارجه قرقیزستان در دیدار با مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی ایران، با اشاره به محصور بودن در خشکی، دسترسی به آب‌های آزاد از طریق بنادر ایران را یکی از راهبردهای اقتصادی بیشکک عنوان کرد.
این توافق نشان‌دهنده نیاز قرقیزستان به دسترسی دریایی و تمایل ایران به تبدیل شدن به یک هاب اقتصادی منطقه‌ای برای کاهش تحریم‌ها و افزایش نفوذ خود در آسیای مرکزی است.
واکاوی روابط تجاری تهران و بیشکک
قرقیزستان به دنبال ایجاد یک مرکز لجستیک مشترک اوراسیا در بندر شهید رجایی است. ایران نیز با ارائه زیرساخت‌ها و مشوق‌ها، آمادگی خود را برای جذب سرمایه‌گذاری قرقیزستان و تضمین دسترسی این کشور به بازارهای جهانی اعلام کرده است.
در سال‌های اخیر، ایران به یکی از تأمین‌کنندگان اصلی محصولات کشاورزی، به ویژه میوه، برای قرقیزستان تبدیل شده است. این موضوع با استراتژی ایران برای تنوع بخشیدن به تجارت خارجی به دلیل تحریم‌ها همسو است.
در سال ۲۰۲۲، حجم تجارت دوجانبه نسبتا پایین اما پایدار بود. قرقیزستان ۱۳.۵ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرد و صادرات ایران به قرقیزستان ۳۲.۸ میلیون دلار بود.
این همکاری برای قرقیزستان فرصتی برای تنوع بخشیدن به مسیرهای تجاری و کاهش وابستگی به چین و روسیه است. برای ایران نیز تقویت روابط با قرقیزستان به مقابله با انزوای اقتصادی و تحکیم حضور در آسیای مرکزی کمک می‌کند.
استراتژی ایران در آسیای مرکزی
ایران در آسیای مرکزی به دنبال بهره‌برداری از نزدیکی جغرافیایی و قرابت فرهنگی خود با کشورهای منطقه است. ایران با توسعه زیرساخت‌ها و شبکه‌های لجستیک، مانند بنادر بندرعباس و چابهار، و پروژه‌هایی مانند کریدور ایران-عمان-ترکمنستان-ازبکستان، به دنبال یکپارچگی اقتصادی در منطقه است.
اما تحریم‌های غرب و نفوذ رقبای منطقه‌ای مانند روسیه و چین، چالش‌هایی را برای ایران ایجاد کرده است.
نقش لجستیک در روابط تهران-بیشکک
توسعه مرکز لجستیک مشترک اوراسیا می‌تواند ارتباط تجاری جهانی بیشکک و جایگاه منطقه‌ای تهران را افزایش دهد. همچنین، تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک، از جمله توسعه ارتباطات ریلی، جاده‌ای و هوایی، برای توسعه تجارت و اقتصاد دو کشور ضروری است.
استفاده قرقیزستان از ظرفیت بنادر ایران، به ویژه بندرعباس و چابهار، برای دسترسی به اقیانوس جهانی اهمیت زیادی دارد. پروژه کریدور حمل‌ونقل قرقیزستان-ازبکستان-ترکمنستان-ایران و پروژه راه‌آهن چین-قرقیزستان-ازبکستان می‌توانند به این هدف کمک کنند.
علاوه بر این، دو کشور در بخش‌های دیگری مانند گردشگری، انرژی و نفت و پتروشیمی نیز پتانسیل‌های همکاری دارند. ایران با تامین بخشی از نیازهای قرقیزستان در این زمینه‌ها می‌تواند به تقویت روابط دوجانبه و افزایش قدرت اقتصادی خود کمک کند.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی
