سجاد اشگرف
ژئوپارک ها با مردم و نقشی که در توسعه اقتصاد منطقه و محل دارند، معنا پیدا می‌کنند؛ بر همین اساس، علاوه بر کنش‌گری های زیستی و اجتماعی، در حوزه معیشت و فعالیت های اقتصادی در ژئوپارک ها، فقط هنگامی مدل های کسب و کار منجر به موفقیت می شوند که همگام و همراه با جوامع محلی باشد.
سجاد اشگرف ، مدیر ژئوپارک جهانی یونسکو-جزیره قشم در نوشتاری به روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد آورده است: برای تبیین دقیق تر این موضوع به تعریف یونسکو از ژئوپارک های جهانی بازگردیم؛ ژئوپارک ها مناطق جغرافیایی منفرد و یکپارچه ای هستند که در آنها سایت و چشم اندازهایی از ارزش های زمین شناسی بین المللی با یک مفهوم جامع از حفاظت، آموزش و توسعه پایدار مدیریت می شوند. بر اساس همین تعریف، ژئوپارک تنها یک امر توسعه گرایانه مبتنی بر مفاهیم علوم زمین نیست بلکه ممکن است علاوه بر پدیده های زمین شناسی از آثار تاریخی، بوم شناسی، باستان شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگر نیز برخوردار باشد.
ژئوپارک قشم كه از سال ٢٠٠٦ واردعرصه جهاني شده، هم اکنون با شناسايي و ثبت ۳۸ ژئوسایت منحصربفرد، تنوع عظیمی از چشم اندازهای زمین شناسی در کنار تنوع سایت‌های مختلف را ارایه می‌کند و علاوه بر این، تنوع اکولوژیکی، باستان شناسی و فرهنگی خاصی دارد.
ژئوپارک جهاني قشم به واسطه واقع شدن در منطقه راهبردی خلیج فارس و تنگه هرموز از اهمیت بالاتری نسبت به سایر ژئوپارک های دیگر برخوردار است؛ از طرف دیگر، این ژئوپارک به دلیل قرار گرفتن بین ژئوپارک های جهاني يونسكو در شرق آسیا و اروپا جایگاه خاصی در منطقه و بین ژئوپارک ها پیدا کرده که به عنوان مرکز توسعه منطقه ای ژئوپارک های جهانی يونسكو در خاورمیانه و شمال آفریقا معرفی شده است.
براساس منشور ژئوپارک های جهانی یونسکو، ضروری است که مردم بومی و جامعه محلی منطقه تحت قلمروی مدیریتی، به ویژه بانوان در مسیر توسعه بوم مبنا، خودباوری مبتنی بر فرهنگ بومی و گسترش گردشگری هویت مدارانه قرار گیرند.
در همین راستا، زنان جامعه محلی می توانند با فراگیری آموزش های تولید محصولات سازگار با محیط زیست، اهمیت حفاظت از میراث زمین شناسی، حفاظت بیشتر از منابع طبیعی، تولید و فروش محصولات بومی به گردشگران با نشان ژئوپارک، افزایش فرصت های شغلی جدید و به وجود آمدن بازارهای جدید برای عرضه محصولات تولیدی به گردشگران مشارکت داشته باشند.
بانوان جزیره قشم در دو سال اخیر با فراگیری آموزش های «توریسم هويت محور مبتنی بر زمین گردشگری» و به کار بردن ابتکاراتی چون ارایه راهکارهای حفاظت از منابع ارزشمند به گردشگران، توجه بیشتر به پخت و عرضه غذاهای محلی، افزایش تعامل فرهنگی با گردشگران، اجرای طرح و ترویج فرهنگ بومی، سازماندهی ژئوتورها و مدیریت اقامتگاه های بوم گردی، ضمن حفظ منابع احترام به سنن و فرهنگ محلی سعی در فقر زدایی از روستاها و کاهش نرخ بیکاری در مقاصد زمين گردشگري این جزیره نقش مهم و حائز اهمیتی داشته اند.
نکته حائز توجه اینکه، یکی از سخنرانی های کلیدی در هشتمین کنفرانس ژئوپارک های جهانی آسیا و اقیانوسیه در کشور ویتنام ( شهریورماه ۱۴۰۳) به اقدامات و فعالیت های زنان جامعه محلی در ژئوپارک جهانی قشم اختصاص یافت؛ به گونه ای که تجربیات موفق در زمینه جلب مشارکت و توانمندسازی جامعه محلی و جایگاه زنان این جزیره در شکوفایی گردشگری و پاسداری از میراث معنوی و هویت ملی در ژئوپارک جهانی قشم به عنوان نخستین و قدیمی ترین ژئوپارک خاورمیانه ارایه و به اطلاع جهانیان رسانده شد.
*ژئوپارک قشم؛ پاسداشت گنجینه های انسانی و نکوداشت زنان تاثیرگذار*
حال ممکن است این سوال پیش بیاید که ارتباط ماموریت های جهانی ژئوپارک یونسکو قشم با رویکردهای فرهنگی مرتبط با مردم جزیره به ویژه بزرگداشت مفاخر و پاسداشت گنجینه های انسانی چیست؟ اصولا برگزار کردن رویداد نکوداشت برای یکی از این مفاخر که از قضا عضوی از جامعه زنان تاثیرگذار جامعه محلی نیز هست، یعنی شادروان فاطمه( ایران) دژگانی، چه رابطه معناداری می تواند با مدیریت مجموعه ای ذیل سازمان بین المللی یونسکو داشته باشد؛ مرکزی جهانی که اکثر مسؤولان و عامه مردم چنین می پندارند که ماموریت کلیدی آن، صیانت از میراث زمین شناختی و بهره برداری خردمندانه از طبیعت است؟!
همانطور که در ابتدای این نوشتار نیز بدان اشاره شد، زنان تاثیرگذار جزیره جهانی قشم هم در مقام کنشگر اجتماعی، هم در مقام یک فعال اقتصادی و هم به عنوان روایتگران فرهنگ بومی جامعه محلی توانسته اند جایگاه شاخص و مهمی در بین کشورهای عضو شبکه جهانی ژئوپارک ها کسب نمایند.
زنان جریان ساز عضو جامعه محلی بزرگترین جزیره خلیج فارس با ابتکارات ستودنی و کنش‌گری های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود در گستره شهرها، روستاها و ژئوسایت های ٣٨گانه ژئوپارک جهانی یونسکو توانسته اند چندین سال پیاپی در کانون توجه تحلیلگران جهانی حوزه اقتصاد گردشگری هویت مدار و ناظران بین المللی توسعه پایدار قرار گیرند.
این دستاورد بزرگ علاوه بر کارکردهای فرهنگی و اجتماعی ژئوپارک قشم، مدیون هوشمندی زنان جزیره، هم افزایی فعالان حوزه توسعه جامعه محلی و مهم تر از همه ایثارگری و دغدغه مندی مفاخر، نخبگان و فرهیختگانی پیشکسوت بازمی گردد که در الگوسازی، خودباوری زنان بومی و حضور آنان در جامعه در حال گذار از سنت به مدرنیته نقشی بسیار کلیدی و جریان ساز داشته اند.
شادروان فاطمه( ایران) دژگانی به تعبیری یکی از بانوان و مادران قشمی پیشرو در زمینه هم‌پیوندی ژئوپارک‌جهانی یونسکو با جامعه محلی قشم محسوب می شود که برجسته شدن و سرآمدی «برند جهانی قشم» در شبکه بین المللی ژئوپارک های یونسکو، سال ها پس از بی فروغ شدن این ستاره درخشان در گستره سپهر فرهنگ و ادب این سرزمین است.
شادروان دژگانی اگر امروز در جامعه ما حضور داشت، قطعا از درخشش جهانی زنان قشم و مشارکت آنان در برنامه های بین المللی بسیار خرسند و شادمان می شد؛ زیرا «برند قشم» و روایت این جغرافیای فرهنگی دغدغه شب و روز او بود. روحش شاد و یادش گرامی باد.
ژئوپارک ها با مردم و نقشی که در توسعه اقتصاد منطقه و محل دارند، معنا پیدا می‌کنند؛ بر همین اساس، علاوه بر کنش‌گری های زیستی و اجتماعی، در حوزه معیشت و فعالیت های اقتصادی در ژئوپارک ها، فقط هنگامی مدل های کسب و کار منجر به موفقیت می شوند که همگام و همراه با جوامع محلی باشد.
سجاد اشگرف ، مدیر ژئوپارک جهانی یونسکو-جزیره قشم در نوشتاری به روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد آورده است: برای تبیین دقیق تر این موضوع به تعریف یونسکو از ژئوپارک های جهانی بازگردیم؛ ژئوپارک ها مناطق جغرافیایی منفرد و یکپارچه ای هستند که در آنها سایت و چشم اندازهایی از ارزش های زمین شناسی بین المللی با یک مفهوم جامع از حفاظت، آموزش و توسعه پایدار مدیریت می شوند. بر اساس همین تعریف، ژئوپارک تنها یک امر توسعه گرایانه مبتنی بر مفاهیم علوم زمین نیست بلکه ممکن است علاوه بر پدیده های زمین شناسی از آثار تاریخی، بوم شناسی، باستان شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگر نیز برخوردار باشد.
ژئوپارک قشم كه از سال ٢٠٠٦ واردعرصه جهاني شده، هم اکنون با شناسايي و ثبت ۳۸ ژئوسایت منحصربفرد، تنوع عظیمی از چشم اندازهای زمین شناسی در کنار تنوع سایت‌های مختلف را ارایه می‌کند و علاوه بر این، تنوع اکولوژیکی، باستان شناسی و فرهنگی خاصی دارد.
ژئوپارک جهاني قشم به واسطه واقع شدن در منطقه راهبردی خلیج فارس و تنگه هرموز از اهمیت بالاتری نسبت به سایر ژئوپارک های دیگر برخوردار است؛ از طرف دیگر، این ژئوپارک به دلیل قرار گرفتن بین ژئوپارک های جهاني يونسكو در شرق آسیا و اروپا جایگاه خاصی در منطقه و بین ژئوپارک ها پیدا کرده که به عنوان مرکز توسعه منطقه ای ژئوپارک های جهانی يونسكو در خاورمیانه و شمال آفریقا معرفی شده است.
براساس منشور ژئوپارک های جهانی یونسکو، ضروری است که مردم بومی و جامعه محلی منطقه تحت قلمروی مدیریتی، به ویژه بانوان در مسیر توسعه بوم مبنا، خودباوری مبتنی بر فرهنگ بومی و گسترش گردشگری هویت مدارانه قرار گیرند.
در همین راستا، زنان جامعه محلی می توانند با فراگیری آموزش های تولید محصولات سازگار با محیط زیست، اهمیت حفاظت از میراث زمین شناسی، حفاظت بیشتر از منابع طبیعی، تولید و فروش محصولات بومی به گردشگران با نشان ژئوپارک، افزایش فرصت های شغلی جدید و به وجود آمدن بازارهای جدید برای عرضه محصولات تولیدی به گردشگران مشارکت داشته باشند.
بانوان جزیره قشم در دو سال اخیر با فراگیری آموزش های «توریسم هويت محور مبتنی بر زمین گردشگری» و به کار بردن ابتکاراتی چون ارایه راهکارهای حفاظت از منابع ارزشمند به گردشگران، توجه بیشتر به پخت و عرضه غذاهای محلی، افزایش تعامل فرهنگی با گردشگران، اجرای طرح و ترویج فرهنگ بومی، سازماندهی ژئوتورها و مدیریت اقامتگاه های بوم گردی، ضمن حفظ منابع احترام به سنن و فرهنگ محلی سعی در فقر زدایی از روستاها و کاهش نرخ بیکاری در مقاصد زمين گردشگري این جزیره نقش مهم و حائز اهمیتی داشته اند.
نکته حائز توجه اینکه، یکی از سخنرانی های کلیدی در هشتمین کنفرانس ژئوپارک های جهانی آسیا و اقیانوسیه در کشور ویتنام ( شهریورماه ۱۴۰۳) به اقدامات و فعالیت های زنان جامعه محلی در ژئوپارک جهانی قشم اختصاص یافت؛ به گونه ای که تجربیات موفق در زمینه جلب مشارکت و توانمندسازی جامعه محلی و جایگاه زنان این جزیره در شکوفایی گردشگری و پاسداری از میراث معنوی و هویت ملی در ژئوپارک جهانی قشم به عنوان نخستین و قدیمی ترین ژئوپارک خاورمیانه ارایه و به اطلاع جهانیان رسانده شد.
*ژئوپارک قشم؛ پاسداشت گنجینه های انسانی و نکوداشت زنان تاثیرگذار*
حال ممکن است این سوال پیش بیاید که ارتباط ماموریت های جهانی ژئوپارک یونسکو قشم با رویکردهای فرهنگی مرتبط با مردم جزیره به ویژه بزرگداشت مفاخر و پاسداشت گنجینه های انسانی چیست؟ اصولا برگزار کردن رویداد نکوداشت برای یکی از این مفاخر که از قضا عضوی از جامعه زنان تاثیرگذار جامعه محلی نیز هست، یعنی شادروان فاطمه( ایران) دژگانی، چه رابطه معناداری می تواند با مدیریت مجموعه ای ذیل سازمان بین المللی یونسکو داشته باشد؛ مرکزی جهانی که اکثر مسؤولان و عامه مردم چنین می پندارند که ماموریت کلیدی آن، صیانت از میراث زمین شناختی و بهره برداری خردمندانه از طبیعت است؟!
همانطور که در ابتدای این نوشتار نیز بدان اشاره شد، زنان تاثیرگذار جزیره جهانی قشم هم در مقام کنشگر اجتماعی، هم در مقام یک فعال اقتصادی و هم به عنوان روایتگران فرهنگ بومی جامعه محلی توانسته اند جایگاه شاخص و مهمی در بین کشورهای عضو شبکه جهانی ژئوپارک ها کسب نمایند.
زنان جریان ساز عضو جامعه محلی بزرگترین جزیره خلیج فارس با ابتکارات ستودنی و کنش‌گری های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود در گستره شهرها، روستاها و ژئوسایت های ٣٨گانه ژئوپارک جهانی یونسکو توانسته اند چندین سال پیاپی در کانون توجه تحلیلگران جهانی حوزه اقتصاد گردشگری هویت مدار و ناظران بین المللی توسعه پایدار قرار گیرند.
این دستاورد بزرگ علاوه بر کارکردهای فرهنگی و اجتماعی ژئوپارک قشم، مدیون هوشمندی زنان جزیره، هم افزایی فعالان حوزه توسعه جامعه محلی و مهم تر از همه ایثارگری و دغدغه مندی مفاخر، نخبگان و فرهیختگانی پیشکسوت بازمی گردد که در الگوسازی، خودباوری زنان بومی و حضور آنان در جامعه در حال گذار از سنت به مدرنیته نقشی بسیار کلیدی و جریان ساز داشته اند.
شادروان فاطمه( ایران) دژگانی به تعبیری یکی از بانوان و مادران قشمی پیشرو در زمینه هم‌پیوندی ژئوپارک‌جهانی یونسکو با جامعه محلی قشم محسوب می شود که برجسته شدن و سرآمدی «برند جهانی قشم» در شبکه بین المللی ژئوپارک های یونسکو، سال ها پس از بی فروغ شدن این ستاره درخشان در گستره سپهر فرهنگ و ادب این سرزمین است.
شادروان دژگانی اگر امروز در جامعه ما حضور داشت، قطعا از درخشش جهانی زنان قشم و مشارکت آنان در برنامه های بین المللی بسیار خرسند و شادمان می شد؛ زیرا «برند قشم» و روایت این جغرافیای فرهنگی دغدغه شب و روز او بود. روحش شاد و یادش گرامی باد.
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد سرآمد
