گزارش نهایی و جدید فائو از وضعیت آبزی پروری جهان

وضعیت کلی تولید و روند آن

تولید جهانی آبزی پروری روند رو به افزایش خود را در سال های ۲۰۲۰، ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ ادامه داد، بدون اینکه توسط همه گیری COVID-19 مختل شود. الگوهای رشد در میان مناطق، کشورها و سرزمین‌ها با در نظر گرفتن تفاوت‌های مهم در مقیاس تولید، توزیع، فناوری‌های کشاورزی، عملکرد و مدیریت متفاوت بود.

تولید جهانی آبزی پروری در سال ۲۰۲۲ به رکورد ۱۳۰.۹ میلیون تنی رسید که ۸.۱ میلیون تن نسبت به ۱۲۲.۸ میلیون تن سال۲۰۲۰ افزایش داشت. تخمین زده می شود در سال ۲۰۲۲ ارزش این تولیدات در محل مزرعه ۳۱۲.۸ میلیارد دلار باشد که ۳۴.۲ میلیارد دلار از ارزش ۲۷۸.۵ میلیارد دلاری سال ۲۰۲۰ بیشتر است.

تولیدات آبزی پروری در سال ۲۰۲۲ شامل ۹۴.۴ میلیون تن آبزیان پرورشی ( وزن زنده) به ارزش ۲۹۵.۷ میلیارد دلار و ۳۶.۵ میلیون تن وزن تر گیاهان دریایی و ریز جلبک ها (به ارزش ۱۷ میلیارد دلار، به اضافه ۲۷۰۰ تن (به ارزش ۱۳۸.۵ میلیون دلار) صدف و مروارید است.

سال ۲۰۲۲ اولین بار در تاریخ بود که تولید جهانی آبزی پروری از صید پیشی گرفت (۹۴.۵ میلیون تن آبزیان پرورشی در مقابل ۹۱ میلیون تن آبزیان صید شده). در واقع، رقم ۹۴.۴ میلیون تنی آبزیان پرورشی در سال ۲۰۲۲ از سال ۱۹۵۰ تاکنون حتی بالاتر از صید سالیانه در تمام این دوران  بوده است (به استثنای سال ۲۰۱۸ که ۹۶.۵ میلیون تن آبزیان صید شد).

تولید گونه های پرورشی در سال ۲۰۲۲ به میزان ۶.۷ میلیون تن (۷.۶ درصد) نسبت به سال ۲۰۲۰ افزایش یافت. این افزایش خالص عمدتاً به دلیل سهم آسیا بود که سهم آن (۵.۹ میلیون تن، ۸۷.۹ درصد) بسیار بیشتر از آمریکای لاتین و کارائیب (۴۴۸۳۰۰ تن، ۷.۳ درصد) بود.  اروپا (۲۳۲،۱۰۰ تن، ۳.۵ درصد)، آفریقا (۵۰،۵۰۰ تن، ۰.۸ درصد)، آمریکای شمالی (۲۶،۵۰۰ تن، ۰.۴ درصد) و اقیانوسیه (۱۰،۱۰۰ تن، ۰.۲ درصد) در این زمینه نقش داشته اند.

بر اساس گروه گونه، افزایش خالص عمدتاً به  finfish یا همان ماهیان باله دار (۳.۹ میلیون تن، ۵۸.۱ درصد)، پس از آن سخت‌پوستان (۱.۶ میلیون تن، ۲۴.۶ درصد)، نرم تنان (۱ میلیون تن، ۱۵.۶ درصد) و سایر گونه‌های آبزی (۱۲۱۸۰۰ تن ۱.۸ درصد) نسبت داده شده است.

تولید جهانی گیاهان دریایی پرورشی در سال ۲۰۲۲ به ۳۶.۵ میلیون تن رسید که نسبت به تولید ۳۵.۱ میلیون تنی سال ۲۰۲۰، ۱.۴ میلیون تن (۴.۱ درصد) افزایش داشت. این افزایش نتیجه توسعه تولید به رهبری چین و به دنبال آن مالزی، فیلیپین، جمهوری متحد تانزانیا، فدراسیون روسیه و چند کشور دیگر بود. متأسفانه با کاهش (به ترتیب کاهش تولید) در اندونزی، جمهوری کره، ژاپن و چند تولیدکننده کوچکتر دیگر همراه بود.

جزئیات و روند تولید گونه های پرورشی عمده آبزیان از آبزی پروری داخلی و دریایی و ساحلی طی دوره ۱۹۹۰-۲۰۲۲ در شکل ۱ نشان داده شده است.

توضیحات: داده های مربوط به آبزیان شامل کروکودیل ها، تمساح ها، کایمان ها( نوعی خزنده نیمه آبزی در آمریکا) ، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) و جلبک ها نمی شود. داده ها بر اساس وزن زنده برای آبزیان و وزن تر برای جلبک ها بیان شده است.

منبع: فائو ۲۰۲۴. FishStat تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴]

در: FishStatJ  قابل دسترسی است: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

کل تولید جهانی آبزی پروری از ۴۳ میلیون تن در سال ۲۰۰۰ به میزان ۸۷.۹ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ افزایش یافت که با افزایش ۲۰۴ درصدی (متوسط ​​نرخ رشد سالانه ۵.۲ درصد) همراه بود. در همین دوره میزان پرورش آبزیان از ۳۲.۴ میلیون تن، ۶۲ میلیون تن افزایش یافت که ۱۹۱ درصد افزایش داشت (متوسط ​​نرخ رشد سالانه ۵ درصد). تولید گیاهان دریایی و جلبک های پرورشی در همین مدت بیش از سه برابر شد. مناطق مختلف تفاوت های زیادی را در مقیاس تولید آبزی پروری و الگوی رشد آن نشان می دهند (جدول ۱).

جدول ۱ تولید و رشد آبزی پروری جهانی و منطقه ای

توضیحات: n/a –  قابل اجرا (پذیرفتنی) نیست.

* به استثنای کروکودیل ها، تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) و جلبک ها. داده ها براساس وزن زنده بیان شده است.

** از جمله ماکرو جلبک های دریایی (گیاهان دریایی)، ریز جلبک ها و سیانوباکتر ها. داده ها بر اساس وزن تر بیان می شوند.

منبع: فائو ۲۰۲۴.  FishStat تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴].

در: FishStatJ  قابل دسترسی است: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

در هر منطقه، مقیاس و الگوی تغییرات سالانه از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. شکل ۲ روند تغییرات سالانه را در دوره ۲۰۰۰-۲۰۲۲ در شش منطقه نشان می دهد.

شکل۲ نرخ رشد سالانه تولید و پرورش آبزیان بر اساس منطقه، ۲۰۰۰-۲۰۲۲

توضیحات: حیوانات آبزی به استثنای کروکودیل، تمساح، کایمن، محصولات آبزی (مرجان، مروارید، صدف و اسفنج) و جلبک ها.

منبع: فائو ۲۰۲۴. FishStat: تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴].

در: FishStatJ  قابل دسترس است: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

 

منبع داده های آبزی پروری برای تجزیه و تحلیل

آمارهای فائو تولید آبزی پروری ۲۰۸ کشور و منطقه تولید کننده در سراسر جهان را پوشش می دهد که این آمارها منبع اصلی داده هایی هستند که برای بررسی تحلیلی وضعیت و روند توسعه آبزی پروری در سراسر جهان استفاده می شود. این آمارها برای برخی از کشورها، بر اساس اطلاعات و شواهد جدید در دسترس، مطابق رویه استاندارد فائو تجدید نظر شده اند. به عنوان مثال، داده های تجدید نظر شده تولید جهانی آبزیان پرورشی ۸۷.۷ میلیون تن برای سال ۲۰۲۰ است که ۰.۲ میلیون تن بیشتر از ۸۷.۵ میلیون تن گزارش شده قبل از تجدید نظر است. با این حال، حتی اگر تجدید نظرها برای برخی از کشورهای فاقد اطلاعات قابل توجه باشد، اما در نهایت، نتیجه گیری در مقیاس جهانی و منطقه ای یا روندهای گزارش شده قبلی را تغییر نمی دهند.

موضوع عدم گزارش دهی داده های آبزی پروری بسیاری از کشورها همچنان نگران کننده است. علاوه بر این، این واقعیت که داده های محرمانه ممکن است از گزارش های داده های ملی حذف شوند، مشکلات عملیاتی را که فائو با آن مواجه است تشدید می کند. در واقع، نشان دادن مقیاس واقعی آبزی پروری در سطح جزئیات مورد نیاز در تعداد فزاینده ای از کشورها، به ویژه کشورهای با درآمد بالا چالش برانگیز است.

به عنوان مثال، در سال ۲۰۲۲، حدود نیمی از ۲۰۸ تولیدکننده آبزی پروری در سراسر جهان، اطلاعاتی را به فائو گزارش نکردند. نسبت عدم گزارش دهی به کل تولیدکنندگان به تفکیک منطقه در آفریقا ۲۷:۵۲، در قاره آمریکا ۲۵:۴۸، در آسیا ۲۲:۴۸، در اروپا ۸:۴۰ و در اقیانوسیه ۱۷:۱۹ بوده است. برآوردهای فائو برای تولیدکنندگان غیرگزارشگر ۱۳.۳ میلیون تن آبزیان و ۷۳۶۹۰۰ تن جلبک بود. این در مقایسه با داده‌های تولیدکنندگان گزارش‌دهنده (شامل تعدیل‌ها و تخمین‌های داده‌های گمشده یا اشتباه گزارش‌شده برای برخی کشورها) است که در مجموع ۸۱.۱ میلیون تن آبزیان و ۳۵.۸ میلیون تن جلبک را شامل می‌شود.

 

توزیع و روند تولید

در بررسی وضعیت صید و آبزی پروری جهان در سال ۲۰۲۲ آفریقا به عنوان تنها منطقه ای که در سال ۲۰۲۰ اولین سال همه گیری کووید-۱۹ دچار انقباض در تولید شد، گزارش شده است که عمدتاً ناشی از کاهش برداشت در مصر، بزرگترین تولید کننده آفریقا و همچنین کاهش تولید نیجریه برترین تولید کننده در جنوب صحرای آفریقا بود. آفریقا در سال ۲۰۲۲ بیش از ۲.۳ میلیون تن گونه های آبزی پرورشی تولید کرد که نسبت به سال ۲۰۲۰ تنها ۵۰۵۰۰ تن (۲.۲ درصد) افزایش داشت (جدول ۲). افزایش خالص غالبا از طریق آبزی پروری داخلی و عمدتاً در غنا، و پس از آن زامبیا، جمهوری متحد تانزانیا و رواندا حاصل شده است.

جدول ۲ تولید جهانی آبزیان بر اساس منطقه و تولیدکنندگان عمده منتخب

توضیحات: حیوانات آبزی به استثنای کروکودیل، تمساح، کایمن، محصولات آبزی (مرجان، مروارید، صدف و اسفنج) و جلبک ها.

منبع: فائو ۲۰۲۴. FishStat: تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴].

در: FishStatJ  موجود در: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

تولید آبزی پروری مصر در سال ۲۰۲۲،  ۲.۲ درصد (۳۹۵۰۰ تن) کمتر از ۱.۶ میلیون تن تولید شده در سال ۲۰۲۰ بود – نتیجه کاهش جزئی در دو سال متوالی – در حالی که نیجریه به دنبال بهبود در سال ۲۰۲۱ شاهد کاهش به زیر سطح تولید خود در سال ۲۰۲۰ بود. کاهش دو رقمی در تولید (در مقایسه با سطح تولید سال ۲۰۲۰) در مالاوی محصور در خشکی (۲۳.۹- درصد)، اوگاندا (-۱۸.۲ درصد) و زیمبابوه (-۶۰.۷ درصد) مشاهده شد.

تولیدکنندگان بزرگ finfish (ماهیان باله دار) آفریقایی که از روش قفس‌های دریایی استفاده می‌کنند، کاهش تولید را از سال ۲۰۲۰ به ثبت رساندند: تونس۱۱.۶ درصد کاهش در سال ۲۰۲۲ داشت علی‌رغم آن که در ۲۰۲۱ به بالاترین رکورد خود رسیده بود و همچنین موریس که بیش از نیمی (۵۳.۲ درصد) کاهش تولید داشت.

آمریکای لاتین و دریای کارائیب ۴.۳ میلیون تن آبزیان در سال ۲۰۲۲ تولید کردند که افزایش ۴۴۸.۳۰۰ تنی (۱۲.۸ درصد) نسبت به ۳.۸ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ را نشان داد. این افزایش به تولید خوب اکوادور مربوط می شود که ۳۴۸.۰۰۰ تن (۷۱.۴ %) افزایش داشت؛ سپس برزیل با ۱۰۸.۰۰۰ تن اقزایش (۲۲.۱ درصد) و پس از آن کلمبیا (۲۵.۶۰۰ تن، ۵.۲ درصد)، شیلی (۲۲.۷۰۰ تن، ۴.۶ درصد) و ونزوئلا (۱۲۶۰۰ تن، ۲.۶ درصد) و اکثر تولیدکنندگان کوچکتر قرار دارند. در این منطقه ، شیلی که تولیدکننده برتر منطقه است تولید خود را تنها ۱.۵ درصد افزایش داد. از سوی دیگر، کاهش قابل توجهی در تولید در مکزیک و کوبا مشاهده شد که به ترتیب به میزان ۵۹۰۰۰ تن (۱۶.۹ درصد) و ۱۰۵۰۰ تن (۴۰.۶۶ درصد) در مقایسه با سال ۲۰۲۰ بود.آبزی پروری پرو در سال ۲۰۲۱ رشد داشت، اما پس از آن در سال ۲۰۲۲ با ۲ درصد نسبت به سطح ۲۰۲۰ کاهش یافت. رشد قوی در بخش‌های میگوی دریایی و ماهیان صید شده نتوانست افت ۴۴.۲ درصدی در برداشت ماهیان پرورشی را جبران کند.

در ۲۰۲۲ آمریکای شمالی تولید کلی آبزیان پرورشی خود را افزایش داد و به ۶۴۴.۵۰۰ تن رسید که ۴.۳ درصد نسبت به ۶۱۸.۰۰۰ تن سال ۲۰۲۰ افزایش داشت؛ این درحالی رخ داد که تولید آبزی پروری کانادا با ۲ درصد کاهش به ۱۶۶.۵۰۰ تن رسید. این سطوح پایین تر از سطح تولید بی سابقه آنها یعنی ۶۰۷.۶۰۰ تن (ایالات متحده آمریکا، ۲۰۰۴) و ۲۰۰.۸۰۰ تن (کانادا، ۲۰۱۶) بود.

آسیا ۸۳.۴ میلیون تن آبزیان پرورشی در سال ۲۰۲۲ برداشت کرد که ۵.۹ میلیون تن (۷.۶ درصد) نسبت به تولید ۷۷.۵ میلیون تنی سال ۲۰۲۰ افزایش داشت. در این سال چین با سهم ۵۵.۴ درصدی (۳.۳ میلیون تن) در رشد آبزی پروری آسیا، محرک اصلی باقی ماند. هند ۱۰.۲ میلیون تن  تولید کرد (افزایشی از ۸.۶ میلیون تن در سال ۲۰۲۰) و پس از چین با سهم ۲۷.۱ درصدی (۱.۶ میلیون تن افزایش) در رشد آبزی پروری آسیا در رتبه دوم قرار گرفت و به ترتیب اهمیت ویتنام، بنگلادش و اندونزی با سهم ترکیبی ۱۴.۱ درصد (۸۲۶.۴۰۰ تن) قرار دارند. تایلند و فیلیپین تنها دو کشور از ده تولیدکننده برتر آسیایی بودند که تولید آنها در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با سال ۲۰۲۰ به ترتیب ۵.۸ درصد (۴۹.۹۰۰ تن) و ۱ درصد (۱۰.۴۰۰ تن)کاهش یافت. در میان سایر تولیدکنندگان آسیایی، ترکیه سهم اصلی افزایش در غرب آسیا را داشت، در حالی که ازبکستان و قرقیزستان نقش اصلی در رشد آسیای مرکزی بودند.

اروپا در سال ۲۰۲۲، ۳.۵ میلیون تن آبزیان پرورش داد که ۲۳۲.۱۰۰ تن (۷.۱ درصد) نسبت به ۳.۳ میلیون تن در سال ۲۰۲۰ افزایش دارد. این افزایش تولید عمدتاً از نروژ (۱۵۸.۲۰۰ تن، ۶۸.۱ درصد) و پس از آن فدراسیون روسیه (۴۹.۲۰۰ تن، ۲۱.۲ درصد) بوده است.جزایر فارو، ایسلند، یونان، فرانسه، ایتالیا، ایرلند و کرواسی به ترتیب اهمیت، مجموعاً ۶۸.۲۰۰ تن (۲۹.۴ درصد) سهم داشتند. در همین دوره، تولید ۴۷.۸۰۰ تن در ۱۷ کشور اروپایی، عمدتاً در بریتانیای کبیر و ایرلند شمالی و پس از آن آلمان، بلغارستان، دانمارک و اوکراین کاهش یافت.

اقیانوسیه افزایش تولید پرورشی گونه های آبزیان را به میزان ۱۰.۱۰۰ تن ثبت کرد که با افزایش ۴.۵ درصدی از ۲۲۵.۱۰۰ تن در سال ۲۰۲۰ به ۲۳۵.۲۰۰ تن در سال ۲۰۲۲ رسید. این عمدتا به دلیل رشد ۲۲ درصدی استرالیا در مقابل ۱۰.۵ درصد کاهش نیوزلند بود.در واقع، مجموع تولید ۱۸ کشور و منطقه جزیره‌ای دیگر بدون تغییر نسبت به رقم برآورد شده ۳۸۰۰ تنی سال ۲۰۲۰ در منطقه بسیار کمتر بود.

نابرابری منطقه ای در تولید آبزی پروری نشان دهنده تفاوت های قابل توجهی در سطح کشور است. شکل ۳ الگوهای توزیع تولید را برای شش گونه و زیربخش انتخاب شده از آبزی پروری نشان می دهد که معمولاً با تسلط تعداد کمی از تولیدکنندگان پیشرو مشخص می شود.

شکل ۳ تولید آبزی پروری از گروه های منتخب گونه های اصلی بر اساس تولیدکننده اصلی، ۲۰۰۸-۲۰۲۲


توضیحات: داده های مربوط به حیوانات آبزی شامل تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) و جلبک ها نمی شود. داده ها در وزن زنده برای حیوانات آبزی و وزن تر برای جلبک ها بیان شده است. نوارهای آبی از چپ به راست نشان دهنده سال های ۲۰۰۸-۲۰۲۱ است. نوارهای قرمز نشان دهنده سال ۲۰۲۲ است.

منبع: فائو ۲۰۲۴. FishStat  تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴].

در: FishStatJ  قابل دسترس است: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

سهم آبزی پروری در کل تولیدات ( مجموع صید و آبزی پروری)

تولید جهانی آبزیان پرورشی ۵۰.۹ درصد به ترکیب کل تولید حاصل از صید و آبزی پروری در سال ۲۰۲۲ رسیده است در حالی که این سهم در ۲۰۲۰ معادل ۴۹.۴ درصد بوده است. در سال ۲۰۲۲ در۴۵ کشور تولید آبزیان پرورشی بیش از صید بود: ویتنام و بنگلادش و همچنین برخی از تولیدکنندگان کوچک با منابع محدود ماهیگیری مانند اردن یا لسوتو.

ده تولیدکننده دیگر نیز وجود داشتند که سهم آبزی پروری آنها بین ۴۰ تا ۵۰ درصد از کل است که شامل (به ترتیب تولید) اندونزی، نروژ، شیلی، تایلند و برزیل و…. هستند. در بسیاری از کشورهای دیگر به ویژه کشورهای کم درآمد، آبزی پروری در حد ناچیز باقی مانده است (شکل ۴) و ضروری است که توسعه آبزی پروری در کشورهایی که دارای پتانسیل آبزی پروری هستند، سریعاً تسریع شود.

شکل ۴ سهم آبزی پروری در کل شیلات و تولید آبزیان آبزیان بر اساس منطقه

۲۰۰۰-۲۰۲۲

توضیحات: جانوران آبزی به استثنای پستانداران آبزی، کروکدیل ها، تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) و جلبک ها. داده ها بر حسب میلیون تن بر حسب وزن زنده بیان شده است. مقیاس های مختلفی برای بهبود خوانایی روندها استفاده می شود.

منبع: فائو ۲۰۲۴. FishStat  تولید جهانی بر اساس منبع تولید ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴].

درFishStatJ  قابل دسترس استwww.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

آبزی پروری در آب های داخلی

تولید جهانی آبزیان پرورشی در آب های داخلی کشورها در سال ۲۰۲۲ ۵۹.۱ میلیون تن بود که ۶۲.۶ درصد از کل تولید آبزی پروری جهان را به خود اختصاص داده است. Finfish (7/89 درصد) و پس از آن سخت پوستان (۸.۷ درصد) بسیار جلوتر از همه گروه های گونه های دیگر قرار دارند (جدول ۳). در سطح منطقه ای، پرورش سخت پوستان، نرم تنان و گونه های دیگر مانند لاک پشت های آبزی و قورباغه ها به جز در آسیا اهمیت محدودی دارد. در آسیا، پرورش گونه های غیر ماهی عمدتا در شرق و جنوب شرق آسیا انجام می شود.

جدول ۴ آبزی پروری داخلی و تولید آبزی پروری دریایی و ساحلی بر اساس منطقه و گروه گونه های اصلی، ۲۰۲۲

توضیحات: n/a – هیچ داده تولید یا تولید در دسترس نیست. داده های مربوط به حیوانات آبزی شامل کروکدیل ها، تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) نمی شود. ممکن است داده ها به دلیل گرد کردن با مجموع مطابقت نداشته باشند.

* داده های جلبک ها بر حسب وزن تر بیان شده است.

منبع: فائو ۲۰۲۴. FishStat: تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴].

درFishStatJ  قابل دسترسی است www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj مجوز: CC-BY-4.0.

آبزی پروری داخلی جهان طیف متنوعی از روش ها و فناوری های پرورش را به کار می گیرد. از نظر سطح پیچیدگی های فنی و مدیریتی و درجه یکپارچگی با سایر فعالیت های اقتصادی بسیار متفاوت است. در سطح جهانی، پرورش ماهیان دارای باله (finfish) و سایر گونه‌ها در استخرهای خاکی همچنان رایج‌ترین روش پرورش است. در گذشته نه چندان دور، بسیاری از نوآوری های فنی در تولید آبزی پروری مبتنی بر استخر توسط پرورش دهندگان به منظور بهبود کارایی تولید و کاهش اثرات بر محیط زیست اتخاذ شده است. به عنوان مثال، سیستم چرخشی درون استخر که با نرخ تولید بالاتر و تجمع کمتر ضایعات ماهی در محیط پرورش مشخص می شود، به طور فزاینده ای در بسیاری از استان های چین و به دنبال آن، به میزان کمتر در کشورهای دیگر از جمله ویتنام، کلمبیا، مکزیک، ازبکستان، بنگلادش و مصر استفاده می شود. تصفیه پساب مبتنی بر مزرعه ماهی در تالاب (استخرهایی برای تصفیه آب) احداث شده و فیلتر کم هزینه برای استفاده بازیافتی آب مثال دیگری است.

آبزی پروری دریایی و آبزی پروری ساحلی

آبزی پروری دریایی در دریا انجام می شود و ممکن است کل چرخه تولید یا فقط مرحله رشد در دریا ادامه یابد. پرورش آبزیان با طول چرخه کامل برای گونه های وابسته به خوراک وحشی از دریا، به عنوان مثال، صدف دریایی است. از سوی دیگر پرورش دریایی که فقط در مرحله رشد دوام می‌آورد، برای گونه‌هایی است که در هچری‌ها و گاهی حتی در آب‌های شیرین تولید می‌شوند، همانطور که در مورد ماهی سالمون اقیانوس اطلس وجود دارد. آبزی پروری ساحلی، که معمولاً در حوضچه های ساخته شده در خشکی یا در مناطق جزر و مدی انجام می شود، نقش مهمی را با تأمین معیشت و اشتغال، تسهیل توسعه اقتصادی در میان جوامع ساحلی در بسیاری از کشورها به ویژه در آسیا و آمریکای لاتین ایفا می کند.

تولید جهانی آبزی پروری دریایی و ساحلی در سال ۲۰۲۲ به ۷۱.۱ میلیون تن رسید که شامل ۳۵.۳ میلیون تن آبزیان و ۳۶.۴ میلیون تن جلبک و گیاهان دریایی می شود.

جدول ۴ داده های مربوط به تولید آبزی پروری و آبزی پروری ساحلی در سال ۲۰۲۲ را به تفکیک منطقه و گروه گونه های اصلی ارائه می دهد.

جداسازی تولید دریایی از آب های لب شور ساحلی به طور سنتی دشوار است، زیرا این دو اغلب در داده های تولید ملی به ویژه در کشورهایی که ماهی finfish را در هر دو محیط پرورش می دهند، جمع می شوند. شکل ۵ در اینجا تخمینی از تولید گروه‌های گونه‌های اصلی را از سال ۲۰۱۶ نشان می‌دهد که آبزی‌پروری دریایی و ساحلی را با استفاده از اطلاعات و داده‌های منابع جایگزین جدا می‌کند. در مقیاس جهانی پرورش گیاهان دریایی و پرورش نرم تنان عمدتاً به صورت تولید در دریا هستند در حالی که سخت پوستان عمدتاً در حوضچه ها و مخازن آب شور ساحلی پرورش می یابند. بر اساس اطلاعات موجود، پرورش در قفس در دریا حدود ۶۵ درصد از کل تولید جهانی finfish پرورش‌یافته در آبزی پروری دریایی و ساحلی را شامل می‌شود.

شکل ۵ ترکیب آبزی پروری دریایی و ساحلی جهان بر اساس گروه گونه های اصلی، ۲۰۱۶-۲۰۲۲

توضیحات: داده های مربوط به حیوانات آبزی شامل کروکدیل ها، تمساح ها، کایمان ها، محصولات آبزی (مرجان ها، مرواریدها، صدف ها و اسفنج ها) و جلبک ها نمی شود. داده ها در وزن زنده برای حیوانات آبزی و وزن تر برای جلبک ها بیان شد. مقیاس های مختلفی برای بهبود خوانایی روندها استفاده می شود.

منبع: برآوردهای فائو بر اساس فائو. ۲۰۲۴. FishStat  تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴]. درFishStatJ  در دسترس است: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

تولید آبزی پروری با و بدون تغذیه

تولید آبزی پروری تغذیه شده ،از آبزی پروری به روش غیر تغذیه شده در سال های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ پیشی گرفت. در سطح جهانی سهم آبزی پروری غیر تغذیه شده در کل تولید گونه های حیوانی پرورشی از ۳۹.۷ درصد در سال ۲۰۰۰ به ۲۷.۶ درصد در سال ۲۰۲۰ و به ۲۶.۹ درصد در سال ۲۰۲۲ کاهش یافت (شکل ۶).

شکل ۶ تولید گونه های حیوانی در آبزی پروری تغذیه ای و غیر تغذیه ای بر اساس منطقه ۲۰۰۰-۲۰۲۲

توجه: داده ها بر حسب وزن زنده بیان می شوند.

منبع: برآوردهای فائو بر اساس فائو. ۲۰۲۴. FishStat  تولید جهانی آبزی پروری ۱۹۵۰-۲۰۲۲. [دسترسی در ۲۹ مارس ۲۰۲۴]. درFishStatJ  در دسترس است: www.fao.org/fishery/en/statistics/software/fishstatj  مجوز: CC-BY-4.0.

با این حال، در سیستم‌های چند گونه‌ای یا ساحلی، جداسازی بین گونه‌های تغذیه‌شده و غیرتغذیه ‌شده به راحتی تعریف نمی‌شود،زیرا گونه های ماهیی که تغذیه نمی شوند معمولا پس از خوراک‌ دهی برای گونه‌هایی که تغذیه می شوند به عنوان گونه‌های تغذیه‌کننده فیلتر سود می‌برند، به‌ویژه زمانی که از خوراک‌های پودری یا پلت با پایداری کم در آب که سریعا در آب حل می شوند استفاده می‌گردد. برای مثال در برخی مناطق آسیا، گونه‌های دوکفه‌ای مانند صدف‌های سخت و صدف‌های تیغی که در استخرهای ساحلی رشد می‌کنند، عمداً با خوراک تهیه‌شده مخصوص به شکل ذرات ریز در مرحله نهایی پرورش برای اهداف «پروار‌کنندگی» تغذیه می‌شوند.

گونه های آبزیان پرورشی و تنوع آن ها

مجموعه داده های آماری جهانی تولید آبزی پروری فائو در سال های ۱۹۵۰ تا ۲۰۲۲ که در مارس ۲۰۲۴ منتشر شد، ۷۳۱ واحد آماری- در سال ۲۰۲۲ ۶۵۲ مورد بوده است – را گزارش می دهد که از نظر فنی به عنوان “اقلام گونه” شناخته می شوند. این ها شامل ۵۶۴ آبزی شناسایی شده در سطح گونه و ۷ هیبرید بین گونه ای ماهی ، ۹۹ گروه گونه در سطح جنس و ۶۱ گروه گونه در سطح خانواده یا بالاتر هستند. ۵۶۴ گونه ماهی طبقه بندی شده ماهیان پرورشی در جهان به رسمیت شناخته شده اند که شامل ۳۶۸ گونه  finfishاست که در بیش از ۲۰۰ جنس دسته بندی می شوند. همچنین  ۸۸ گونه نرم تن، ۶۲ گونه سخت پوستان، ۳۲ گونه جلبک، ۲ گونه سیانوباکتر، ۷ گونه از بی مهرگان دریایی ، ۳ گونه از قورباغه ها و ۲ گونه لاک پشت آبزی در این دسته بندی وجود دارد.

علیرغم تنوع زیاد گونه‌های آبزی که در سرتاسر جهان پرورش می‌یابند، تعداد نسبتاً کمی از گونه‌های “اصلی” بر تولید کل آبزی پروری در سطح جهانی، منطقه‌ای و ملی تسلط دارند. جدول ۵ گونه ها یا گروه های گونه غالب و اهمیت نسبی آنها در تولید جهانی را در آبزی پروری نشان می دهد.

جدول ۵ تولید جهانی گونه های عمده آبزی پروری و گروه گونه های اصلی

توجه: داده‌های مربوط به حیوانات آبزی شامل تمساح، تمساح، کایمان، محصولات آبزی (مرجان، مروارید، صدف و اسفنج) و جلبک نمی‌شود.