به گزارش اندیشکده پیشرفت دریایی، اقتصاد دریا به هند فرصتی برای رشد اقتصاد خود به عنوان بخش پیشرو در اقتصاد و ایجاد صنایع پایدار مانند ماهیگیری، آبزی پروری، بنادر و کشتیرانی می‌دهد. اگرچه هند مزایای زیادی مانند خط ساحلی وسیع آن دارد، اما چالش‌هایی از جمله پراکندگی و کمبود اعتبار نیز وجود دارد. هند با وجود ۱۲ بندر اصلی و ۲۰۵ بندر غیراصلی و شبکه گسترده‌ای از آبراه‌هایی که قابلیت کشتیرانی دارند، بخش دریایی قابل توجهی دارد. بخش دریایی کشور نقش مهمی در تجارت و رشد کلی آن ایفا میکند، به طوری که ۹۵ درصد از حجم تجارت کشور و ۶۵ درصد ارزش تجارت از طریق حمل و نقل دریایی انجام می‌شود. بیشتر بنادر هند در دو ایالت ماهاراشترا و گجرات (ساحل غربی) قرار دارند. ۱۲ بندر هند جزو بنادر بزرگ (دارای ظرفیت بارگیری و ترخیص بیش از ۱۰۰ هزار تن در ماه) محسوب می‌شوند. در جدول زیر نام این بنادر به تفکیک سواحل شرقی و غربی عنوان شده است.
| ناحیه | ردیف | نام بندر | نام ایالت |
| سواحل شرقی | ۱ | کلکته (Kolkata-Haldia Port) | West Bengal, Eastern Coast |
| ۲ | ویساخاپاتنام (Visakhapatnam) | Andhra Pradesh, Eastern Coast | |
| ۳ | پارادیپ (Paradip) | Odisha, Eastern Coast | |
| ۴ | کاماراجار (Kamarajar) | Chennai, Tamil Nadu, Eastern Coast | |
| ۵ | چنای (Chennai) | Tamil Nadu, Eastern Coast | |
| ۶ | چیدامبارانار (V.O.Chidambaranar) | Tuticorin, Eastern Coast | |
| سواحل غربی | ۷ | جواهر لعل نهرو(JNPT) | Mumbai, Maharashtra, Western Coast |
| ۸ | بمبئی (Mumbai Port) | Mumbai, Western Coast | |
| ۹ | کاندلا (Kandla) | Kutch, Gujarat, Western Coast | |
| ۱۰ | مورموگائو (Mormugao) | Goa, Western Coast | |
| ۱۱ | کوچین (Cochin) | Kerala, Western Coast | |
| ۱۲ | نیو مانگالور (New Mangalore) | Mangalore, Western Coast |
هند یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد در جهان امروز است؛ اما در زمان‌های اخیر رشد آن کند شده است. اکنون هند به دنبال راه‌های جدیدی است تا به افزایش خود ادامه دهد. هند یکی از وسیع ترین خطوط ساحلی جهان را دارد و توسط دریا احاطه شده است. صنایع زیادی وجود دارد که هند می‌تواند از طریق اقتصاد دریای خود رشد کند. ماهیگیری، گردشگری دریایی، بنادر و کشتیرانی، کشتی‌سازی، صنایع دفاعی، منابع غیرزنده، منابع تجدیدپذیر و غیره از این دست صنایع هستند که به دریا وابسته‌اند. این صنایع با هم اقتصاد دریا را تشکیل می‌دهند که برای رشد آینده هند حیاتی خواهند بود. از این رو، دریا فرصتی طلایی برای رشد اقتصاد هند و امنیت غذایی، توسعه پایدار و ایجاد شغل‌های مطمئن برای آینده ارائه میکند.
مفهوم اقتصاد دریا، استفاده پایدار از منابع اقیانوسی برای رشد اقتصادی و در عین حال تضمین حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی است. هند خط ساحلی وسیعی به طول بیش از ۷۵۰۰ کیلومتر دارد و مناطق انحصاری اقتصادی آن (EEZ) بیش از ۲.۲ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارند. این بدان معناست که هند پتانسیل زیادی برای یک اقتصاد دریای تمام و کمال دارد. اقتصاد دریای هند شامل ماهیگیری، آبزی‌پروری، بنادر و کشتیرانی است و دولت هند طرح‌هایی را برای تقویت این بخش‌ها (بصورت جدی در ۲۰۱۵ با ارائه پروژه ساگارمالا) آغاز کرده است. وزارت بنادر و کشتیرانی با هدف پیشبرد هند در بخش جهانی دریانوردی، چشم‌انداز دریایی هند ۲۰۳۰ را تدوین کرده است. این طرح برای اطمینان از رشد هماهنگ و شتابان بخش دریایی هند در چشم‌انداز آینده تدوین شده است. این برنامه با مشورت بیش از ۳۵۰ ذی‌نفع بخش دولتی و خصوصی، متشکل از بنادر، کارخانه‌های کشتی‌سازی، متولیان آبراه‌های داخلی، نهادها و انجمن‌های تجاری، صنعت ملی و بین‌المللی و کارشناسان حقوقی تدوین شده است. بیش از ۲۵۰ جلسات هم‌اندیشی، مطالعه بیش از ۱۰۰ معیار جهانی، تجزیه و تحلیل بیش از ۵۰ قانون و اسناد بالادستی منجر به توسعه و تدوین چشم‌انداز دریایی هند ۲۰۳۰ شده است. این چشم‌انداز بیش از ۱۵۰ طرح را در ۱۰ موضوع شناسایی میکند که تمام جنبه‌های بخش دریایی هند را پوشش می‌دهد و تلاشی جامع برای تعریف و تحقق اهداف ملی دریایی است.
دو بندر JNPT و Mundra هند، دارای تمایز در لیست ۴۰ بندر کانتینری برتر جهانی هستند. بندر JNPT معروف به Nhava Sheva، بزرگترین بندر کانتینری در هند و یکی از مهمترین بندرها در سواحل غربی شبه قاره هند است. این بندر که در سال ۱۹۸۹ افتتاح شده، تقریبا ۵۵ درصد از کل کالای کانتینری هند را به خود اختصاص داده است. مطابق با آمار سال ۲۰۲۱، سالانه به طور مداوم در حدود ۴ میلیون TEU در این بندر تخلیه و بارگیری شده است. همچنین بندر موندرا بزرگترین بندر خصوصی هند می‌باشد که با داشتن ۱۰ ترمینال و میانگین صادرات و واردات ۳ الی ۵ میلیون کانتینر در سال میزبان، بیش از ۱۰۰ میلیون تن محموله می‌باشد. این بندر در ناحیه غربی هند واقع شده در جنوب خلیج کوچ، در مسیر اصلی دریایی اکثر کشتی‌ها می‌باشد و دارای خطوط ریلی، هوایی و زمینی می‌باشد که باعث شده این بندر بهترین دروازه‌ی ورودی محموله‌های هند باشد. هند در ۵ سال گذشته ظرفیت خود را در تمام بنادر اصلی بیش از ۶۵ درصد افزایش داده است. از کل محموله‌های حمل شده در بنادر هند، بیش از ۵۴ درصد در ۱۲ بندر اصلی کشور جابجا می‌شود. هند سهم حمل و نقل چندوجهی محموله کالاها را از ۰.۵ درصد به ۲ درصد افزایش داده است و در ۵ سال گذشته شاهد رشد ۱۹ درصدی سال به سال در حجم بار بوده است. هند بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر آبراه داخلی قابل کشتیرانی در دست توسعه دارد. در سطح جهانی، هند در بازیافت کشتی رتبه دوم و در کشتی‌سازی رتبه ۲۱ را دارد. هند با رشد ۱۷ درصدی دریانوردان در ۳ سال گذشته در میان ۵ کشور برتر تامین کننده نیروی انسانی آموزش دیده قرار دارد.
چشم‌انداز دریایی هند در افق ۲۰۳۰
جهت ارائه برنامه دقیق، هند در چشم‌انداز ۲۰۳۰، برنامه‌های پیش روی دریایی خود را ارائه کرده است. در گزارش چشم‌انداز دریایی هند، ده موضوع کلیدی ترسیم شده که برای هند به منظور حفظ جایگاه خود در خط مقدم بخش جهانی دریانوردی ضروری است:
۱- گسترش زیرساخت‌های بندری
کل ترافیک در بنادر هند از ۸۸۵ میلیون تن در سال ۲۰۱۰ الی ۲۰۱۱، به ۱۳۰۰ میلیون تن در سال ۲۰۱۹ الی ۲۰۲۰ افزایش یافته است. در ۱۲ بندر بزرگ هند، تقریباً ۵۴ درصد از کل محموله در سال ۲۰۱۹ الی۲۰۲۰ جابجا شده است و رشد حدود ۴ درصدی در ترافیک کلی بار در ۵ سال گذشته را شاهد بوده است. با توجه به بازار جهانی در حال تحول کشتیرانی و پیش‌بینی‌های ترافیکی ۱۰ ساله در بین کالاها و خوشه‌های منطقه‌ای، هند باید زیرساخت‌های بنادر خود را ارتقا دهد تا بتواند سهم بازار خود را افزایش دهد. گزارش چشم‌انداز جهانی هند، مولفه‌های توسعه مگا‌پورت‌های کلاس جهانی، توسعه هاب ترانشیپ در جنوب هند و نوسازی زیرساخت‌های بندری را جزو مولفه‌های اصلی در این بخش می‌داند.
۲- افزایش کارایی لجستیکی و ایجاد هزینه‌های رقابتی در بنادر
هزینه کلی لجستیک در هند بالاتر از معیارهای جهانی است که در درجه اول به دلیل فواصل داخلی بیشتر و هزینه‌های واحد بالاتر است. صنعتی‌سازی زمین بندری، ابزاری برای نزدیک‌تر کردن صنایع به بنادر است. با تاسیس مناطق ویژه اقتصادی در بندر JNPT و تلاش‌ها در تاسیس مناطق ویژه اقتصادی در سایر بنادر هند، شروع تحول در بنادر هند بوده است. همچنین برنامه چشم‌انداز هند بیش از ۲۰۰ پروژه اتصال بندری را برای بهبود دسترسی به بنادر از طریق جاده، راه‌آهن، ساحل و مسیرهای داخلی ترسیم کرده است.
برای رقابت جهانی، بنادر هند باید مکانیزاسیون و پذیرش فناوری را برای بهبود بهره‌وری و ایجاد خدمات جانبی در محوطه بنادر به منظور بهبود زمان تخلیه و بارگیری ایجاد کنند. این گزارش مواردی مانند بهبود بهره‌وری عملیاتی، تخلیه و بارگیری بهتر و با راندمان بالاتر، کاهش هزینه در بخش‌های مختلف، ارتقاء وضعیت کشتیرانی و صنعتی‌سازی زمین بنادر با ایجاد مناطق ویژه اقتصادی برای ایجاد رقابت و بهبود کارایی تشریح میکند.
۳- افزایش کارایی لجستیک از طریق فناوری و نوآوری
با هدف دستیابی به سهم ۵ درصدی در صادرات جهانی، صادرات هند باید طی ۵ تا ۱۰ سال آینده به شدت رشد کند و بنادر هند از مولفه‌های مهم تحقق این هدف هستند. عوامل کلیدی شناسایی شده برای افزایش کارایی شامل ایجاد یک پورتال ملی لجستیک در حوزه دریایی، دیجیتالی کردن فرآیندهای عملکردی در بخش دریایی، ایجاد بنادر هوشمند و نظارت بر عملکرد بندر مبتنی بر سیستم و در یک کلمه هوشمندسازی بنادر است.
۴- تقویت خط مشی و چارچوب نهادی برای حمایت از همه ذینفعان
در گزارش چشم‌انداز دریایی هند، مولفه‌های کلیدی جهت بهبود ساختار حکمرانی در بخش دریایی و بنادر هند، اصلاحات در قوه مقننه، ترویج خصوصی‌سازی، حمایت مالی و انعطاف‌پذیری مالی شناسایی کرده است تا رشد پایدار کلی در بخش بنادر هند را امکان‌پذیر سازد.
۵- افزایش سهم جهانی در ساخت، تعمیر و بازیافت کشتی
رکود جهانی و افزایش رقابت منجر به فشار بر صنعت کشتی‌سازی هند شده است که منجر به کاهش سهم جهانی آن به کمتر از ۱ درصد شده است. هند یکی از پیشتازان در بخش بازیافت کشتی است. البته که تعمیر کشتی یک بازار بسیار نوپا و جدید است. در چشم‌انداز دریایی هند، ایجاد تقاضای داخلی برای ساخت کشتی، توسعه سکوهای مشترک برای اکوسیستم طراحی جانبی و دریایی، ایجاد خوشه‌های تعمیر کشتی و ترویج به بازیافت و اوراق کشتی از طریق افزایش استفاده از ضایعات در صنعت فولاد در ساخت کشتی به عنوان مولفه‌های کلیدی برای افزایش سهم بازار کشور هند عنوان شده است.
۶- افزایش جابجایی بار و مسافر از طریق آبراه‌های داخلی
حمل و نقل در آبراه‌های داخلی هند، پتانسیل قابل‌توجهی برای بهبود در اقتصاد دریای هند در مقایسه با سایر معیارها دارد. افزایش سهم آبراه‌های داخلی کشور امری ضروری است؛ زیرا بسیار مقرون به صرفه هستند و یک روش حمل و نقل با رویکرد زیست‌محیطی هستند. مولفه‌های کلیدی شناسایی شده در این بخش، برای افزایش جابجایی مسافر و محموله شامل ایجاد زیرساخت پایانه و توسعه مسیرهای دریایی، تدوین سیاست‌های مالی و نظارتی برای تشویق اپراتورهای کشتی و صاحبان کالا و ارتقاء خدمات Ro-Ro و خدمات کشتیرانی است.
۷- ارتقاء کشتی‌های مسافری کروز با هدف توجه به گردشگری دریایی
صنعت گردشگری و سفر دریایی در هند، اگرچه در مرحله نوپایی خود قرار دارد اما به دلیل ورود دولت هند در ۳ سال اخیر، بیش از ۳۵ درصد رشد کرده است. با توجه به توجه ویژه به کشتی کروز (کشتی مختص گردشگری دریایی) در سطح جهانی، تدوین چارچوب سیاستی جذاب و پایدار برای جذب بازیگران جهانی به هند ضروری است. طی دهه آینده، بازار سفرهای دریایی هند به دلیل افزایش تقاضا و درآمد قابل توجه، پتانسیل افزایش ۸ برابری را دارد. برای انجام این کار، هند باید بر توسعه زیرساخت‌های گردشگری دریایی برای گسترش تقاضا تمرکز کند. توسعه بهینه و استراتژی مرحله‌بندی برای توسعه این بخش ضروری است. پارامترهای کلیدی شناسایی شده برای توسعه گردشگری کروز شامل توسعه زیرساخت پایانه‌های مسافری مخصوص، مدارهای ساحلی و جزیره‌ای، آکادمی‌های آموزشی کروز، توسعه اکوسیستم جزیره و عملیاتی‌سازی پایانه‌های مخصوص کشتی کروز است.
۸- ارتقای جایگاه جهانی و همکاری دریایی هند
تجارت هند با کشورهای BIMSTEC با نرخ سالانه ۱۰ درصد رشد کرده است. با این حال، نزدیکی جغرافیایی و اتصال دریایی، پتانسیل بالاتری را برای همکاری ارائه می‌دهد. با توجه به اینکه هند بزرگترین اقتصاد BIMSTEC به حساب می‌آید، این کشور باید یک موقعیت رهبری برای پیشبرد همکاری بین کشورها داشته باشد. در حالی که تلاش‌های متعددی برای توسعه و تقویت ارتباط (کشتیرانی، کروز، باربری) با کشورهای همسایه مانند بنگلادش، سریلانکا و مالدیو انجام شده است، اما می‌توان زمینه‌های بیشتری را برای تقویت بیشتر همکاری‌های دریایی مانند تقویت نمایندگی دائم در IMO مورد بررسی قرار داد. همچنین تلاش‌های هماهنگ برای پیشبرد همکاری با کشورهای پیشرفته در بخش دریایی دریایی (مانند بریتانیا، ایالات متحده، هلند و غیره) مورد نیاز است.
۹- مدیریت دریایی ایمن، پایدار و سازگار با محیط زیست در سطح جهانی
هند هدفی را برای دستیابی به ۴۰ درصد انرژی ملی از طریق منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ تعیین کرده است. بنادر هند باید مطابق با ضوابط توسعه پایدار[۲] سازمان بین المللی دریایی که شامل تعهدات مربوط به بنادر ایمن، کارآمد و پایدار است، مطابقت داشته باشند. بنادر هند برای کاهش آلودگی زیست محیطی، ابتکارات متعددی مانند استفاده از انرژی خورشیدی و بادی، بازیافت و مدیریت پسماند و غیره را آغاز کرده است. همچنین بنادر هند برای اطمینان از محیط کار ایمن، در تلاش هستند تا چندین مورد را معرفی کنند. اقدامات ایمنی برای جلوگیری از حوادث به منظور همراستایی با بهترین شیوه‌های کلاس جهانی، گزارش چشم‌انداز دریایی هند پارامترهای کلیدی مانند افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، بهینه‌سازی مصرف آب، بهبود مدیریت پسماند‌های جامد، ایمنی در برابر تصادفات، برنامه و سیستم نظارت متمرکز شناسایی شده برای تقویت بیشتر هند در بنادر ایمن، پایدار و سبز شناسایی کرده است.
۱۰- تربیت دریانوردان برتر در جهان با آموزش، تحقیق در سطح جهانی
هند در حال حاضر ۱۰ تا ۱۲ درصد از دریانوردان جهان را به خود اختصاص داده است. اما با رقابت با دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا مانند فیلیپین مواجه است. پارامترهای کلیدی برای ترویج تحقیق و نوآوری، ارتقای آموزش، توسعه اکوسیستم مساعد برای دریانوردان و توسعه قابلیت‌های بندری شناسایی شده‌اند.
شاخص‌های کلیدی موردنظر در چشم‌انداز دریایی هند در افق ۲۰۳۰
گزارش چشم‌انداز دریایی هند، سرمایه‌گذاری در سراسر بنادر و آبراه‌های داخلی را ۳۶ تا ۴۲ میلیارد دلار پیش‌بینی میکند. تخمین زده می‌شود که این نقشه راه به گشایش درآمد بالقوه سالانه ۲.۴ میلیارد دلار برای بنادر هند کمک کند. علاوه بر این، انتظار می‌رود بیش از ۲۰۰۰۰۰۰ شغل (بصورت مستقیم و غیر مستقیم) در بخش دریایی هند ایجاد کند.
هند به منظور نفوذ اقتصادي در منطقه و موازنه‌‌سازي در برابر تهدیدات ابتکار یک کمربندـ یک راه و توسعه بنادر چین، دو راهبرد مرتبط با توسعه زیرساخت‌ها را در دستور کار سیاست خارجی خود قرار داده است؛ نخست پروژه ساگارمالا و دوم نوسازي بنادر کشورهاي منطقه. پروژه ساگارمالا در سال ٢٠١٥ با هدف توسعه دریایی در هند آغاز شد. نوسازي و ایجاد بنادر، ایجاد شبکه‌هاي حمل و نقل یکپارچه، افزایش ظرفیت‌هاي لازم براي ترانزیت کالا از بنادر، صنعتی‌سازي بنادر از طریق خوشه‌هاي صنعتی و توسعه منطقه ساحلی از اهداف اصلی این پروژه بوده است. برنامه ساگارمالا بیش از ۴۰۰ پروژه را براي اجرا در طول سال‌هاي ٢٠١٥ تا ٢٠٣٥ در نظر گرفته است. از طرفی دیگر نیز، هند با نوسازي بنادر کشورهاي منطقه، به دنبال افزایش نفوذ و تبادلات تجاري خود است. در این راستا هند به بازسازي بندر «کانکسانسوراي» سریلانکا و بندر «سیتوي» میانمار پرداخته است. همچنین هند با همراهی ژاپن قرار است بندر دریایی «ترینکومالی» سریلانکا و بندر «داوي» میانمار را توسعه دهد.
زمینه‌های توسعه اقتصاد دریا در هند
۱- شیلات و آبزی‌پروری
شیلات و آبزی‌پروری، یکی از صنایعی است که رشد سریع و پایداری در هند داشته است. بر اساس گزارش وزارت شیلات، دامپروری و لبنیات هند، صنعت ماهیگیری از سال ۱۵-۲۰۱۴ میانگین رشد سالانه ۱۰.۸۷ دو رقمی و رکورد تولید ماهی ۱۶۱.۸۷ هزار تن در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۲ را گزارش کرده است. خط ساحلی انحصاری هند و منطقه انحصاری اقتصادی به این معنی است که هند منطقه وسیعی برای ماهیگیری دارد. همچنین تقاضای محلی زیادی برای ماهی دارد که بازار داخلی آن را رقابتی نگه می‌دارد. اما مشکلاتی گریبانگیر این صنایع شده است. یکی از بزرگترین مشکلات این است که صنعت ماهیگیری هند به شدت پراکنده است و عمدتاً از ماهیگیران کوچکی تشکیل می‌شود که صید کوچکی دارند. همچنین به دلیل دسترسی به اعتبار محدود و استفاده محدود از فناوری‌های مدرن، آن‌ها را از رقابت با بازیگران برجسته‌تر در بازار باز می‌دارد. این مشکل برای آبزی‌پروری که نیاز به سرمایه‌گذاری بالاتری نسبت به ماهیگیری دارد، بیشتر است. صنعت ماهیگیری در هند، جریان سرمایه‌گذاری کمتری نسبت به سایر صنایع داشته و ماهیگیران حاشیه سود کمی دارند. تکه تکه شدن و فقدان مقررات نیز منجر به صید بی رویه شده است که در دراز مدت به کشاورزان آسیب می‌رساند.
۲- حمل و نقل دریایی و بنادر
بخش حمل و نقل و بنادر، برای رشد هر اقتصاد مدرنی حیاتی هستند؛ زیرا برای واردات و صادرات حیاتی هستند. در سال‌های اخیر، هند تلاش‌هایی را برای توسعه این صنایع انجام داده است که اولین گام آن خصوصی‌سازی بوده است. خصوصی‌سازی قطعاً نکات مثبت و منفی خود را دارد. نکته مثبت این است که بار اداره یک نهاد کارآمد و اقتصادی بادوام را از دوش دولت منتقل میکند. همچنین فضای بسیار بیشتری را برای نوآوری و سرمایه‌گذاری فراهم میکند. بندر جواهر لعل نهرو، اولین بندر بزرگ ۱۰۰ زمینی هند، نمونه بارز این موفقیت است که به آن اجازه می‌دهد از کارایی و سرمایه‌گذاری که توسط بازیگران خصوصی ارائه می‌شود و در عین حال کنترل تصمیمات استراتژیک را حفظ میکند، بهره‌مند شود. نکته منفی این است که با بازیکنان خصوصی، محیط‌زیست اغلب می‌تواند در اولویت قرار نگیرد و حفاظت از مباحث زیست‌محیطی دریایی که بخش مهمی از تعریف اقتصاد دریا است، ممکن است نیازمند برخی مقررات دولتی برای حفظ باشد. همچنین بزرگترین مشکلی که صنعت کشتیرانی و بندری را آزار می‌دهد، نیاز به زیرساخت‌های بیشتر است تا بتوان خصوصی‌سازی را یک حرکت مثبت خالص دانست. کشتیرانی در هند، صنعتی در اقتصاد دریا است که بیشترین زمینه را برای رشد دارد؛ زیرا این صنعت در حال حاضر کمترین میزان را در هند دارد. کشتیرانی در هند عمدتاً تحت سلطه بازیکنان خارجی است که بازیکنان داخلی نمی‌توانند با آن‌ها رقابت کنند. دسترسی محدود به اعتبار، هزینه‌های عملیاتی بالا و زیرساخت‌های ضعیف رشد بازیگران داخلی در بازار را محدود کرده است. این مسائل باید حل شود تا صنعت کشتیرانی در هند شکوفا شود. مقررات‌زدایی این بخش و اجازه سرمایه‌گذاری خارجی برای کمک به رشد صنعت کشتیرانی حیاتی است.
۳- انرژی‌های تجدیدپذیر و استخراج معادن
سایر صنایع مانند انرژی‌های تجدیدپذیر و استخراج معادن در اعماق دریا نیز تحت اقتصاد دریا قرار دارند که می‌توانند برای افزایش رشد نیز مورد استفاده قرار گیرند. هند قویاً به سمت انرژی سبز پیش رفته است و اقتصاد دریا به درستی می‌تواند در آن جا بیفتد. به گفته وزارت انرژی‌های نو و تجدیدپذیر هند، ۱۲۴۵۵ مگاوات بالقوه انرژی جزر و مد و ۴۰۰۰۰ مگاوات انرژی موج را شناسایی شده است. همچنین زمینه قابل توجهی برای گردشگری مبتنی بر اقیانوس در هند وجود دارد. هند با خط ساحلی وسیع، پتانسیل‌های زیادی برای ایجاد صنعت گردشگری پررونق دارد. هند همچنین افق‌های روشنی برای صنعت معادن خارج از سواحل خود دارد. از این رو طرحی برای استخراج فلزات در اقیانوس هند، از جمله مس، نیکل، کبالت و منگنز را ارائه داده که ارزش افزوده آن ۱۱۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. این صنایع بدون شک برای اقتصاد دریای هند ضروری خواهد بود.
۴- گردشگری دریایی
گردشگری دریایی یکی از جذاب‌ترین و پردرآمدترین بخش در اقتصاد دریا است. هند با پتانسیل‌های بالقوه‌ای که در این حوزه دارد، می‌تواند جزو برترین‌ها در این بخش باشد. برنامه‌هایی در جهت شناسایی و بهبود وضعیت گردشگری دریایی و ساحلی توسط دولت هند صورت گرفته است. اقتصاد دریا، فرصتی فوق‌العاده برای هند فراهم میکند تا اقتصاد خود را رشد دهد و صنایع داخلی طولانی مدت و پایدار ایجاد کند. البته، چالش‌های زیادی در پیش خواهد بود، اما با گام‌های مناسب و ارائه برنامه‌های چشم‌انداز مثل ساگارمالا و بررسی مداوم برنامه‌ها می‌تواند اقتصاد این کشور را به اوج رسانیده و آسیب‌های احتمالی منفی را دفع کند.
دکترین دریایی هند
امنیت دریایی برای حمایت از اقتصاد دریا، امری ضروری است. بسیاری از انجمن‌های امنیت دریایی از حامیان اصلی مفهوم اقتصاد دریا، به ویژه در منطقه اقیانوس هند (IOR[۳]) بوده‌اند. در این گزارش به بررسی تکامل و وابستگی مشترک اقتصاد دریا و برنامه‌های امنیت دریایی، با تمرکز ویژه بر منطقه اقیانوس هند می‌پردازد. امنیت دریایی عاملی برای پیشرفت در اقتصاد دریا است. با حفاظت از مسیرهای دریایی، ارائه داده‌های اقیانوس‌شناسی مهم به صنایع دریایی و حفاظت از حقوق منابع و فعالیت‌های دریایی ارزشمند در مناطق مورد ادعای صلاحیت دریایی حاصل می‌گردد. ضمن اینکه نقشی که اغلب نادیده گرفته می‌شود، این است که امنیت دریایی خود منبع توسعه و رشد اقتصادی است. توسعه اقتصاد دریا، تقاضای بیشتری برای قابلیت‌های امنیتی دریایی ایجاد میکند و این به نوبه خود باعث افزایش سرمایه‌گذاری و رشد در این قابلیت‌ها می‌شود. نقش موثر و متنوعی که امنیت دریایی در اقتصاد دریا ایفا میکند را می‌توان در همه بخش‌ها مشاهده کرد.
در طول دوره‌های مختلف رقابت استراتژیک، مسیرهای تجارت دریایی مناطق حیاتی مورد مناقشه باقی مانده‌اند. اقیانوس هند با گستره وسیعی از آبراه‌ها و بنادر اقیانوس آرام، آفریقا و آسیا را به هم متصل میکند و در حال حاضر میزبان حدود ۱۰۰۰۰۰ کشتی تجاری در سال، همراه با یک سوم کشتی‌های باری فله است. حجم قابل‌توجهی از جریان نفت از خلیج فارس اهمیت استراتژیک منطقه اقیانوس هند را بیشتر میکند. بر اساس گزارش‌ها، دو سوم کل محموله‌های نفتی جهان از طریق اقیانوس هند انجام می‌شود. در مجموع، ارزش حجم تجارت انجام شده از طریق اقیانوس هند تا نزدیک به یک تریلیون دلار در سال افزایش می‌یابد. هند یکی از بزرگترین کشورهای ساحلی در منطقه اقیانوس هند است. با تشدید رقابت هند و چین، تمرکز دفاعی هند به طور فزاینده‌ای به سمت اقیانوس هند معطوف شده است. هند برای تبدیل شدن به یک نیروی قدرتمند منطقه‌ای و مقابله با چین، تحولات مهمی را در موقعیت استراتژیک دریایی خود ایجاد کرده است.
همانطور که اشاره شد، اقیانوس هند موقعیت استراتژیک و حیاتی منطقه است و به مرکز سیاست جهانی تبدیل شده است. منطقه اقیانوس هند (IOR) دارای چندین خلیج مهم، تنگه، خلیج و دریا است که بیشتر آن در قسمت شمالی اقیانوس قرار دارد. اقیانوس هند بخشی از منافع امنیتی مهم چین است، جایی که چین در حال حاضر نیروی نظامی پیشرفته در این منطقه دارد. تمرکز استراتژیک غالب چین در اقیانوس هند، حفظ مسیرهای تجاری دریایی آن‌ها است، به ویژه مسیرهایی که نفت و گاز را حمل می‌کنند. منطقه اقیانوس هند در راس اولویت‌های سیاست هند قرار دارد. چشم‌انداز هند برای اقیانوس هند ریشه عمیقی در همکاری قبلی در منطقه و استفاده از قابلیت‌های آن به نفع همه در خانه مشترک دریایی خود دارد. اقیانوس هند برای هند اهمیت خاصی دارد. هند در تلاش است تا منافع امنیت ملی خود را در اقیانوس هند حفظ کند. در پاسخ به شرایط موجود در اقیانوس هند، هند دکترین دریایی خود را اجرا کرد که از طریق نیروی دریایی هند به عنوان راهی برای پاسخگویی به وجود نیروی دریایی چین در IOR از سال ۲۰۰۸ اعمال می‌شود.
