به گزارش پایگاه خبری گفتمان دریا، از روزی که انسان موفق به تجارت از طریق دریا شد، پیشرفت جوامع انسانی با سرعت بیشتری اتفاق افتاده است. این نقش آن‌قدر پر اهمیت است که برخی عصر دریانوردی (اواخر قرن ۱۶میلادی – اواسط قرن ۱۹میلادی) را یکی از پایه‌های جهان مدرن می‌نامند. با وجود راه‌های متنوع مانند حمل‌ونقل جاده‌ای یا از طریق راه‌آهن بیشتر تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شود. به‌دلیل صرفه نسبت به وزن همچنان حمل‌ونقل از طریق دریا انتخاب اول بیشتر صادرکنندگان و واردکنندگان است.
صنعت ۸۰۰میلیارد دلاری
ارزش تجارت جهانی در طول ۱۰سال منتهی به سال۲۰۲۱ حدود ۳۲درصد رشد در ارزش داشته است؛ هرچند باید به وقفه پیش‌آمده در دوران کووید اشاره کرد. با پایان کووید اما رشد ۱۸درصدی ارزش تجارت از طریق اقیانوس به دلار بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ توانست فاصله پیش‌آمده را جبران کند. طبق آمار منتشرشده توسط سازمان توسعه و تجارت سازمان ملل در ۱۹ژوئیه ۲۰۲۳، ارزش تجارت دریایی به بیش از ۸۰۷میلیارد دلار رسیده است.
صنعت کشتیرانی
در یکی از استراتژیک‌ترین صنایع ایران با ارزشی در حدود ۲۲همت ۷نماد فعالیت می‌کنند؛ شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا با نماد معاملاتی «حسینا»، شرکت تایدواتر خاورمیانه با نشان معاملاتی «حتاید»، کشتیرانی دریای خزر با نماد معاملاتی «حخزر» در تابلوی بورس، دریایی و کشتیرانی خط دریا‌بندر «حبندر»، کشتیرانی آریا «حاریا»، کشتیرانی والفجر «حفجر» و شرکت خدمات کشتیرانی ستاره قشم «قشم». صنعتی که ارزش بازار آن طی سال‌های اخیر روند کاهشی به خود گرفته است. این صنعت در یک‌سال منتهی به اسفندماه سال۱۴۰۱، در مجموع ۶۳۹میلیارد تومان درآمد به ثبت رسانده است. با وجود درآمد پایین اما بازدهی این صنعت در مقام مقایسه با دیگر فعالان بازار سرمایه در ایران وضعیت بهتری را به ثبت رسانده است. آمار‌ها نشان می‌دهد این صنعت طی یک‌سال اخیر حدود ۴۵درصد بازدهی داشته است. این آمار باعث شده صنعت بنادر و کشتیرانی، در شاخص بازدهی سالانه در دسته بهترین‌های بازار سرمایه ایران قرار بگیرد. P/S این صنعت طی سال گذشته افزایش یافت؛ به‌نحوی‌که این شاخص در صنعت فوق به ۳.۴۵ رسیده است. این در حالی است که P/S تالار شیشه‌ای ۱.۸۶ به ثبت رسیده است. با استناد به گزارش سالنامه آمار تجارت خارجی منتشرشده توسط سازمان گمرک کشور می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که افزایش صادرات طی سال‌های پس از سال۱۳۹۹ بیشترین نقش را در جان گرفتن دوباره صنعت کشتیرانی ایران ایفا کرده است؛ به‌طوری‌که صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی (بدون احتساب نفت و تجارت چمدانی) در سال۱۴۰۱ نسبت به سال۱۴۰۰ حدود ۱.۱۴درصد رشد در حجم و در سال۱۴۰۰ و در مقایسه با سال۱۳۹۹ اما آمار‌ها حاکی از رشد چشم‌گیر ۲۲.۱۴درصدی در حجم کالا است. ادامه این روند در سال جاری می‌تواند شیب رشد این صنعت را شدت ببخشد.
۷ غول ایرانی در دریا
باارزش‌ترین نماد این صنعت شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا با نماد معاملاتی «حسینا» است، که حدود ۴۰درصد از ارزش صنعت کشتیرانی و دریایی در بورس ایران را به خود اختصاص داده است. این نماد ارزشی معادل ۸.۷همت دارد و همواره یکی از تاثیرگذارترین بازیگران این صنعت در ایران است. در رتبه بعدی نماد معاملاتی «حتاید» است با ارزشی کمی بیش از ۶.۶همت قرار دارد. در رتبه‌های بعدی به ترتیب نمادهای «حخزر»، «حبندر»، «حاریا»، «حفجر» و «قشم» قرار دارند. به‌دلیل عدم انتشار آمارهای سال گذشته توسط همه بازیگران فوق، در ادامه به بررسی روند ۱۰ ساله آنها تا انتهای سال ۱۴۰۱ می‌پردازیم، زیرا در سال ۱۴۰۲ تنها دو شرکت صورت‌های مالی خود را منتشر کرده‌اند.
در این میان و از سال ۱۳۹۲ روند افزایش درآمدهای شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا(حسینا) رو به رشد بوده است.به نحوی که در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۳۹۵ درآمدهای این شرکت بیش از ۳۸۰درصد رشد را ثبت رسانده است. در این دوره و به‌طور میانگین ۶۹ درصد رشد در تخصیص سود هر سهم بر اساس آخرین سرمایه به وقوع پیوسته است.
در پله بعدی نماد «حتاید» قرار دارد. این نماد پس از رشد چشم‌گیر ۱۱۳درصدی در سال۱۳۹۹ تحت عواملی چون کووید نتوانست روند رو به رشد خود را ادامه دهد و طی سال‌های۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تنها توانست سطوح قبلی خود را حفظ کند. این نماد طی سال‌های۱۳۹۹ لغایت۱۴۰۱ توانست به‌طور میانگین رشد ۳درصدی در درآمد را به ثبت برساند. این در حالی است که طی همین ۳سال توانست بیش از ۹۰درصد هزینه‌های خود را کاهش دهد که می‌تواند گویای مدیریت هزینه مناسب توسط مدیریت نماد ذکرشده یا کاهش تعداد خدمات و افزایش نرخ باشد. نماد مذکور توانست در این بازه زمانی به‌طور میانگین در حدود ۵۵۵میلیارد تومان درآمد فروش خدمات را در دفاتر مالی خود به ثبت برساند. بررسی صورت‌های مالی منتشرشده توسط نماد «حاریا» بیانگر توقف درآمدهای ناشی از خدمات این شرکت بین سال‌های ۱۳۹۱ لغایت ۱۳۹۶ است. پس از آن نیز با درآمد مستقیم مجموعا ۵۲۷میلیون تومان طی سال۱۳۹۷ مواجه و پس از آن تا انتهای اسفندماه سال۱۴۰۲ شاهد درآمد صفر در صورت‌های مالی این نماد بوده‌ایم. در این بازه ۱۰ساله بیش از ۷۹میلیارد تومان هزینه در ترازهای این شرکت منعکس شده است. روند قیمتی این سهم اما در سال۱۴۰۲ یک روند سینوسی را طی کرد. این نوسان با شروع در قیمت ۶هزار و ۸۵۰ در اواخر اردیبهشت‌ماه سال۱۴۰۲ آغاز و با افزایش تا سقف ۸هزار و ۲۰۰ در اوایل بهمن‌ماه۱۴۰۲ است، به کار خود پایان داد.
رد پای تحریم و نرخ ارز
برخی کارشناسان معتقدند افزایش نرخ ارز تاثیر منفی خود را از چند منظر بر ارزش تمام‌شده کالا می‌گذارد؛ در ابتدا کالاهای اساسی است که غالبا به علت مشکلات تحریمی که در عدم‌امکان انتقال ارز شکل گرفته، کشتی‌ها در لنگرگاه متوقف می‌شوند تا اسناد خرید دریافت‌شده و به تبع آن و در قدم بعدی هزینه‌های خرید و حمل پرداخت شود. این موضوع باعث شده است اعداد و ارقام بسیار هنگفتی به هزینه خرید کالا اضافه شود و هزینه ماندن کشتی در بندرگاه هزینه‌های شرکت‌های باربری دریایی را افزایش داده است؛ زیرا برخی کشتی‌های اجاره‌شده توسط فعالان این صنعت به‌صورت ساعتی هزینه توقف خود را دریافت می‌کنند و این موضوع شرکت‌ها را با مشکل مواجه کرده است. دریچه بعدی فاصله زمانی عقد قراداد با تسویه است که درصورت تغییر نرخ ارز آزاد فشار هزینه‌ها به این صنعت را افزایش می‌دهد. برخی دیگر از کارشناسان نیز بیان می‌کنند فرسودگی کشتی‌های ایرانی هزینه‌های شرکت‌های دریایی در ایران را به‌صورت فزاینده‌ای افزایش داده است؛ هرچند نمی‌توان از تاثیر مستقیم تحریم عبور کرد. عدم نوسازی ناوگان باربری دریایی و مشکلات در جابه‌جایی پول و کاهش تجارت ایران سه عاملی است که می‌توان ریشه آن را در تحریم دانست.
انتهای پیام/
بازنشر مرین‌پرس به نقل از گفتمان دریا