گروه اقتصاددریاپایه – امید اسماعیلی – منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در محدوده‌ای به وسعت حدود ۲۸۵۰ هكتار در جنوب غربی ایران و در ساحل خلیج فارس، در شهرستان بندر ماهشهر و شهر بندر امام خمینی(ره) قرار دارد. این منطقه با توجه به موقعیت طبیعی و جغرافیایی و همچنین برخورداری از تسهیلات قانونی مناطق ویژه، به منظور توسعه صنعت و تجارت به ویژه صنایع پتروشیمی و صنایع پایین دستی، تأمین منافع اقتصادی، اجتماعی و ملی، جذب تكنولوژی‌های جدید و افزایش اشتغال ایجاد گردیده است. از نظر موقعیت جغرافیایی، منطقه از طریق بندر امام خمینی (ره) و از آبراه خور موسی به آب‌های آزاد بین‌المللی و از طریق راه آهن سراسری به تركیه، اروپا و آسیای مركزی دسترسی دارد.
سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی جهت مدیریت و تحقق توسعه فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی در منطقه از جمله صنایع پتروشیمی، به صورت زیر مجموعه‌ای از شركت ملی صنایع پتروشیمی، براساس مصوبه تیر ماه سال ۱۳۷۶ شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی فعالیت‌های خود را در سال ۱۳۷۷ آغاز كرده است.
در طی سال های فعالیت منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در شهرستان ماهشهر مسائل متعددی برای حضور و فعالیت آن در منطقه مطرح شده است که عمده‌ترین آن مربوط به آلایندگی مربوط به هوا و خروجی پساب های آن در خورهای منطقه و عدم توجه به اهالی بومی در اشتغال و ایجاد تفاوت سطح زندگی بین بومیان کم برخوردار و کارکنان پتروشیمی و … بوده است. روزنامه دریایی اقتصادسرآمد در گفت وگو با دکترپیام برزگر، رئیس هیئت مدیره و مدیر عامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی درباره موارد مطروحه و مسئولیت های اجتماعی آن سازمان صحبت شده است که ادامه خواهید خواند:

اقتصاد سرآمد: درخصوص جانمایی منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی، قرارگیری صنایع آب بر در کنار دریا نکته مثبت ماجراست، چه مقدار از این مهم، بهره برداری مناسب صورت گرفته است؟
دکتر برزگر: همان طور که همه می‌دانیم اقیانوس ها و دریاها پیشران‌های حوزه فناوری محسوب می شوند و بسیاری از فناوری در حوزه اقیانوس و دریا تعریف می شوند و از مواردی است که می تواند به واسطه ظرفیت‌های مختلف آن در حوزه انرژی، غذایی، امنیت و ارتباطات تصویر آینده جهان را با تغییرات شگرفی مواجه کند. بنابراین، در کشور هم به این موضوع توجه ویژه ای شده است و سیاست های توسعه دریامحور توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده است که نویدبخش آن است که کشور نگاه ویژه ای به مبحث دریا خواهد داشت. و ان شاء الله ما از این همه نوار ساحلی و ارتباطی که با دریا داریم در جهت رشد و توسعه استفاده کنیم. قطعا یکی از زیرساخت های اساسی کشور، نوار ساحلی و دریاها چه در جنوب و چه در شمال کشور هستند. عملاً بسیاری از محدودیت هایی را که بسیاری از کشورهای بزرگ دنیا دارند به لحاظ ارتباطی در عدم دسترسی به آب های آزاد و دریاهاست.
در حوزه صنایع پتروشیمی از روزی که بنا نهاده شده است در بستر خور و دریا بوده است؛ یعنی از سال 1376 و 1377 که کار شروع شده است از طریق پر کردن خوریات و استحصال زمین در حاشیه خورموسی انجام شده است. خورموسی یک ظرفیت امنیتی و بهره برداری دریایی منحصر به فرد دارد و در فاصله کمی از ساحل قابلیت پهلوگیری کشتی های مختلف با ظرفیت های بالای تا 150 هزار تن را در اسکله های منطقه دارد. یعنی اینکه ساخت اسکله ها در خورموسی بسیار به صرفه می شود.
عدم پر شدن خور و جریان طبیعی گل و لای که به سمت خارج ساحل در منطقه و لایروبی طبیعی که دارد از ویژگی منحصر به فرد خورموسی است که نیاز به لایروبی را در خورموسی بسیار بسیار کم می کند و هزینه ها بسیار پایین می آید. از آن‌جا که در خورموسی 7 اسکله صنایع پتروشیمی دارد، 42 اسکله نیز اداره کل بنادر و دریانوردی دارد و طرح توسعه ایی خوبی هم آن اداره کل دارد که از این ظرفیت باید در کشور استفاده بهینه ای کنیم. قطعاً رعایت ملاحظات زیست محیطی ضروری است.

اقتصادسرآمد: خورموسی برای منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی (بندر ماهشهر) نکته ویژه‌ای داشته؟
دکتر برزگر: از ویژگی‎های منحصر به فرد خورموسی این است که ورودی و خروجی آن از یک محل می باشد و از نظر امنیتی یک محدوده کاملاً بسته است و قابل کنترل می باشد. براین مبنا، لنگرگاه کشتی ها و اسکله ها به صورت طبیعی از امنیت خوبی برخوردارند و هزینه های امنیتی را هم کم کرده است. به لحاظ زیست محیطی، تصفیه خانه بندر امام که تعریف شده است تقریباً 100 درصد آب خروجی پتروشیمی را تصفیه می‌کند و در فاز دوم، تقریباً 70 درصد آن را بازچرخانی را می‌کند. با راه افتادن تصفیه خانه بندر امام حدود 45 هزار متر مکعب بر ظرفیت تصفیه آب پتروشیمی افزوده گردید. ملاحظات زیست محیطی بسیار سخت گیرانه ای در حوزه پساب های پتروشیمی هم با نظارت سازمان منطقه ویژه اقتصادی و هم سازمان حفاظت محیط زیست برای ورود به خوریات منطقه وجود دارد و اخطارات به صورت جدی صادر می‌شود و جرائم بسیار سنیگینی برای آن وجود دارد، از این رو شرکت به سمت تعریف پروژه در حوزه محیط زیست به طور مستمر رفتند و 3300 میلیارد تومان پروژه در حال انجام است و 2000 میلیارد تومان پروژه در مرحله مطالعات قرار دارند.

در حال خریداری دو دستگاه پایش آلودگی هوا توسط پتروشیمی مارون در بندر ماهشهر هستیم 
 در حوزه محیط زیست، پروژه های تحقیق و مطالعات خیلی خوبی هم در بحث خوریات و پساب و هم در موضوع آلودگی هوا در حال تعریف می باشیم و دو دستگاه پایش آلودگی هوا توسط پتروشیمی مارون در بندر ماهشهر براساس مصوبه شورای راهبردی پتروشیمی در حال خریداری می باشد.

مدعی هستیم آلایندگی پتروشیمی در بسیاری موارد اندک است
اقتصاد سرآمد: آنچه در افواه عمومی منطقه ماهشهر مطرح می‌شود این است که پتروشیمی‌ها در کنار بندر ما واقع شده، جز آلودگی خدمتی برای مردم بومی ندارند؟
دکتر برزگر: به دنبال آن هستیم که مشخص شود که پتروشیمی‌ها چقدر آلاینده هستند؟ و مدعی هستیم آلایندگی پتروشیمی در بسیاری موارد اندک می باشد. شرکت های پتروشیمی زیادی در این منطقه سند سبز شدند. اگرچه ذات صنعت پتروشیمی آلایندگی هایی دارد به ویژه صنایع قدیمی که خیلی به ملاحظات زیست محیطی توجهی ندارند، ولی واقعیت این است که مقداری سیاه نمایی هم شده است. در طول چند سال اخیر واحدهای زیادی از سرویس خارج شده است. واحد کلرآلکالی پتروشیمی بندر ماهشهر از سال 1395 به طور کامل از سرویس خارج شده است که کمک بزرگی به محیط زیست بود. واحدهای قدیمی آمونیاک پتروشیمی رازی از سرویس خارج شدند. در حال حاضر دو بار در هفته، محیط زیست شهرستان از پتروشیمی رازی بازدید و پروژه های آن را کنترل می کنند تا روند بهبود محیط زیست تداوم داشته باشد. دفتر مقابله با آلودگی های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست به استمرار به منطقه می‌آیند تا روند بهبود خوریات منطقه که مورد اعتراف مردم منطقه هم هست، ادامه داشته باشد.
بیش از 600 هکتار در سال جاری با استفاده از 500 هزار اصله درخت حرا کاشته می شود
 از سال گذشته کاشت درختان حرا را بعد از حدود 20 سال شروع کردیم. با توجه به ادعای مردم بومی محل تخم ریزی ماهی هاست. در اکوسیستم دریا پارسال 384 هکتار درختان حرا کاشته شد. در سال جاری بالای 600 هکتار با استفاده از 500 هزار اصله درخت کاشته می شود.
همچنین، اقتصاد دریا و محیط زیست در عرصه پتروشیمی در حال فعال سازی است که منافع آن به مردم روستایی و کم بضاعت منطقه، خانواده های تحت پوشش نهادهای حمایتی می رسد. تکنولوژی به آن ها ارائه و نظارت می شود؛ بذر حرا، یک پمپ آب و سیستم پاشش داده می شود و از طرف دیگر، شرکت ها از آن ها ها خریداری می کنند که هم محیط زیست بهتر می شود و هم معیشت مردم بومی تأمین می گردد.

با همکاری سازمان منابع طبیعی و محیط زیست تولید نهال اکالیپتوس را در اکوسیستم خشکی در دستور کار داریم
در اکوسیستم خشکی هم به همکاری سازمان منابع طبیعی و محیط زیست تولید نهال اکالیپتوس در دستور کار قرار دارد. بحث جابجایی درختان ثمر ده مانند کُنار و خرما به جای درختان اکالیپتوس مطرح است که به صورت یکی درمیان، به جای آن‌ها نهال های ثمرده چند ساله کاشته می شود. 
آن‌چه مرتبط با پتروشیمی است بدون هیچ تأملی باید رفع شود
این اقدامات بهبودی در حال انجام می باشد. ولی مشکلات مردم منطقه باید دقیقاً شناسایی شود و آنچه مرتبط با پتروشیمی است بدون هیچ تأملی باید رفع شود. واقعیت این است که ما باید به مردم خدمت بکنیم، وگرنه مردم نمی پذیرند. 20 شرکت بزرگ پتروشیمی در منطقه وجود دارد و بعد جوانان مردم بیکار باشند هیچ عقل سلیمی نمی پذیرد و امیدواریم بتوانیم خدمتگزاری کنیم و راه آن هم وجود دارد .

توسعه منطقه ویژه نویدبخش روزهای خوبی برای
 جوانان منطقه است
 ان شاء الله توسعه منطقه ویژه هم نویدبخش روزهای خوبی برای جوانان منطقه است. مردم خوزستان واقعاً مردم خاصی هستند و حق آن‌ها بیشتر از این‌هاست.

اقتصاد سرآمد: سیاست های 9 گانه رهبری در حوزه توسعه دریامحور، صنایع آب بر از جمله پتروشیمی را در همین راستا مکلف کردند. آیا تکلیف شما در این حوزه مشخص هست و برنامه ای دارید؟
دکتر برزگر: در یک بازه 5 ساله در حوزه توسعه باید به سمت آب شیرین کن و بازچرخانی پساب حاصل از فاضلاب شهری برویم. الان پتروشیمی بندر امام به بازچرخانی پساب فاضلاب بندر ماهشهر ورود کرده است و یک کمک 50 میلیارد تومانی به پروژه تصفیه خانه کرده است تا بتواند از پساب آن برای فضای سبز استفاده کند. کما که این نوع آب چه در شهرستان ماهشهر و چه در شهرستان هندیجان که منطقه ویژه جدیدی را می تواند پوشش دهد، می تواند استفاده شود و امکان بازچرخانی این آب و استفاده از آن در صنعت و تصفیه آب خروجی از صنایع و استفاده مجدد آن در فضای سبز وجود دارد؛ یعنی اینکه بتوانیم آب شهری را به آب صنعتی تبدیل کنیم و آب با تصفیه به آب فضای سبز تبدیل شود.
یک طرح مطالعاتی آب شیرین کن توسط پتروشیمی فجر جهت انتخاب محل برداشت آب انجام شده است که در اقتصاد آب شیرین کن مؤثر است و یک سرمایه هزار میلیارد تومانی یک آب شیرین کن 500 هزار مترمکعبی نیاز دارد. به دنبال آن است که هم برای منطقه ویژه فعلی، هم برای منطقه ویژه آتی و هم برای منطقه ویژه امیدیه این اتفاق رقم بخورد.  ما چاره ای به جزء استفاده از انرژی های نوین نداریم و در بخش آب هم باید به سمت بازچرخانی برویم و اجازه دهیمی آب شیرین بیشتر برای شرب مورد استفاده قرار بگیرد. هرچند در کشور ما باید فرهنگ استفاده درست از آب جا بیفتد، هرچه قدر نزولات جوی هم داشته باشیم و آب در دسترس باشد، اما اگر درست استفاده نشود، منابع طبیعی کشور با مشکل مواجه خواهد شد.

اگر طرح آمایش دریا و زون بندی مناطق دریا و خشکی درست انجام شود، هم مسائل زیست محیطی رعایت می‌شود و هم ارتزاق مردم و اکوسیستم دریا لحاظ می شود

اقتصاد سرآمد: نگاه تان به دریا و استیصال از نعمت دریا چیست؟
دکتر برزگر:  دریا بسیار منحصر به فرد است؛ منابع آبی آن از یک طرف، منابع غذایی از طرف دیگر، بحث گردشگری و توریسم آن ـ در منطقه پتانسیل های گردشگری مانند خورها، جنگل های مانگرو، جزایر متعدد وجود دارد. همچنین بافت تاریخی و آثار تاریخی بسیار خوبی در اطراف بندر ماهشهر وجود دارد که قدمت بالای 6 هزار سال پیش را برای آن تخمین می زنند. یکی از دلایلی که در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی خیلی به سمت دریا پیش نرفتیم مسائلی مربوط به میراث فرهنگی بوده است. سعی کردیم با احترام به میراث فرهنگی و گذشته تاریخی منطقه و محیط زیست در پی توسعه پتروشیمی باشیم.
ظرفیت دریا بسیار منحصربه فرد است و امروز بحث صادرات مجدد در منطقه ویژه بسیار می تواند حائز اهمیت باشد؛ موادی وارد شود، ارزش افزوده پیدا بکند و دوباره صادر شود. ارتباطات ما با دنیا در حوزه حمل و نقل از طریق دریا یک ظرفیت خوبی است که باید استفاده شود.
اگر طرح آمایش دریا و زون بندی مناطق دریا و خشکی مرتبط با دریا  درست انجام شود، هم مسائل زیست محیطی خوب در آن رعایت می شود و هم مسائل امنیتی در جای مناسب خود واقع می شود و هم ارتزاق مردم و اکوسیستم دریا لحاظ می گردد. یعنی با یک زون بندی می توان نواحی نظامی را در کنار نواحی پتروشیمی به نحوی قرار داد که حداکثر پشتیبانی نظامی صورت بگیرد، مسائل پدافندی آنها مرتفع شود و در یک فاصله منطقی نواحی خاص گردشگری، ماهیگیری و صید، پرورش آبزیان قرار داده شود که هم مسائل زیست محیطی رعایت شود، هم مسائل امنیتی و هم تجاری و اقتصادی به نحوی که پشتیبان هم باشند. ما هم حاضریم از طرح های مطالعاتی در این زمینه حمایت کامل کنیم.
دریا یک حوزه پیشران است و جزء موضوعاتی است که کشورهای بزرگ به عنوان یک پیشران بر روی آن متمرکز هستند و بر روی فناوری‌های آن به شدت کار می‌کنند و منشأ ایجاد قدرت می باشد. ما اگر بتوانیم در دریا حرف در مسائل مختلف چه پتروشیمی، چه امنیتی و نظامی، چه صیادی و… برای گفتن داشته باشیم، قطعاً به اقتدار نظام و کشور کمک خواهیم کرد.
اقتصاد سرآمد: رابطه و تعامل بندر و دریا و صنعت و دریا، در بسیاری از کشورهای جهان سومی برقرار شده است.  تعامل منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی با مردم و به خصوص «شهربندر ماهشهر» چگونه است؟
پیام برزگر: قطعاً ما سعی کردیم توسعه و بهبود را در بستر خدمت رسانی و بهبود تعاملات پیش ببریم. واقعیت این است که ما مهمان مردم، مهمان دریا و مهمان منطقه هستیم و باید به عنوان مهمان احترام میزبان و شرایط مهمان بودن را لحاظ کنیم. مردم مهمان نوازی خودشان را ثابت کردند و کمک کردند؛ اگر که مهاجرتی صورت گرفته پذیرفتند، اگر که قیمت ها به دلیل توسعه افزایش یافته پذیرفتند، اگر که آلودگی ایجاد شد؛ مدارا کردند. یعنی اینکه مردم به تکالیف خود عمل کردند. این ما هستیم که باید اثبات کنیم که خدمتگزاریم! و با این ثروتی که هر روز درحال تولید آن هستیم و روز به روز به حول و قوه الهی بیشتر هم می شود، یکی از کارهای مهم ما این است که باید کمک کنیم ثروت مملکت افزایش پیدا بکند و مردم باید سهمی در این افزایش ثروت به صورت سربلندانه داشته باشند و محیط تمیزی داشته باشند و از دریا رفتن لذت ببرند، احساس خوب توأم با سلامتی داشته باشند تا بتوانند از اقتصاد دریا استفاده بکنند، مستلزم یک برنامه ریزی کلان خوب است که امکان پذیر می باشد و رعایت حق میزبان می باشد. باید با احترام با مردم و محیط رفتار کرد و نباید حقی تضییع شود و باید کمک هم منطقه توسعه یابد و هم مردم اقتصاد پویایی داسته باشند و محرومیت آنها کمتر شود. 

ما بدون پیش شرط و حدی، نگاه مطلق خدمتگزاری 
به مردم را داریم
برخی نیازها را که صنعت می تواند مرتفع کند، را رفع نماید. در کنار اینکه مسئولان هم باید تلاشی داشته باشند؛ چرا که صنعت هم یک ظرفیت مشخصی دارد. هرچند که ما بدون پیش شرط و حدی نگاه مطلق خدمتگزاری به مردم را داریم. اما صنعت نمی تواند وظایف دستگاه های اجرایی را انجام دهد و هر سازمان و نهادی باید وظیفه خود را انجام دهد و ما کمک می کنیم دیگران وظیفه خودشان را خوب انجام دهند. ما نمی‌توانیم جای ارگان های و سازمان های اجرایی و شهری را بگیریم و نباید هم بگیریم. ما در بهترین صورت باید کار خود را خوب انجام دهیم و کمک کنیم در هرجای کسی ارتباطی با ما دارد، کارش خوب انجام شود.

با همکاری و همدلی پیشرفت و توسعه در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی بهتر انجام می‌شود
اگر سازمان به وظایف شان به خوبی عمل کنند و صنعت هم به آنها یاری رساند پیشرفت و توسعه منطقه بهتر انجام می شود که البته این دید بیش از پیش در دستگاه های محلی وجود دارد و مسئولان باید به دنبال بودجه های کشور برای زیرساخت های مختلفی چون آبرسانی، فاضلاب، برق و … باشند و این امور کار پتروشیمی نیست. سازمان ها باید به دنبال این امور باشند و هرجا گیر کردند ما کمک شان می کنیم. هرکسی به ما مراجعه بکند، کارشان را یک گام به جلو می بریم و کمک می کنیم آن کار به بهترین صورت اتفاق بیفتد، ولی همه کار نه وظیفه ماست و نه صحیح است که صنعت ورود کند. صنعت بهترین کاری که می تواند بکند این است که تولید را افزایش بدهد، ارزش افزوده را افزایش بدهد، سودآوری ایجاد کند، اشتغال ایجاد کند و یک اقتصاد مولد و پویا که باعث افتخار مردم و کشور گردد و کمک بکند تا شرایط