مرین‌پرس
ایران به بنادر بسیار عمیق برای پذیرش کشتیهای بسیار بزرگ و باقی‌ماندن در تجارت بین‌المللی دریایی نیاز دارد و فاز دوم بندر چابهار می تواند این نیاز را تامین کند.
دریانوردی کماکان روش اصلی تجارت بین‌المللی است و بخش عمده‌ای از مبادله کالا بین کشورها به وسیله کشتی ها انجام می‌شود. هرچند برخی تحولات نظیر گرمایش جهانی که به افزایش طوفان‌های دریایی و ریسک دریانوردی منجر شده است و کشورها را برآن داشته که به دنبال راه‌های جایگزین برای تجارت دریایی باشند، اما هنوز هیچ کدام از مدهای حمل و نقلی نمی‌توانند از منظر هزینه و حجم جابه‌جایی کالا با تجارت دریایی رقابت کنند. به همین دلیل است که صنعت دریانوردی به طور مداوم در حال به روزرسانی است و اکنون به سمت افزایش ظرفیت جابه‌جایی کالا و همچنین حرکت به سمت حملونقل سبز و کربن‌خنثی پیش می‌رود.
تازه ترین تحول در این زمینه ساخت اولین کشتی کانتینربر با ظرفیت ۲۴ هزار TEU در جهان با نام Ever Alot است. این کشتی توسط شرکت Hudong–Zhonghua از توابع شرکت دولتی کشتی‌سازی چین ساخته شده و جدای از ظرفیت بسیار زیاد، با استفاده از آخرین اصول سبز و مطابق با ملاحظات محیط زیستی برای به حداکثر رساندن کارایی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی طراحی شده است. آغاز به کار این کشتی به آن معنی است که بنادر جهان باید از این پس خود را برای پشتیبانی از چنین کشتیهای غول‌آسایی آماده کنند و این هماهنگی، لازمه پایداری در تجارت جهانی است. اما آیا ایران می‌تواند پذیرای این کشتیهای بسیار بزرگ باشد؟
بهروز آقایی، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به آغاز کار این کشتی می‌گوید: «اکنون ۴ کشتی با این ظرفیت ساخته شده و یا در حال ساخت است که این مساله نشان می دهد تجارت دریایی به تکنولوژی جدید نیازمند است. بنادر امروز جهان هم از نظر اسکله و هم از منظر تجهیزات باید هماهنگ با این کشتیهای بسیار بزرگ باشند. اما در کشور ما در حال حاضر زیرساختی که بخواهد این کشتی‌ها را پذیرش کند، وجود ندارد. در صورت ادامه این وضعیت بنادر ایران به بنادر دست دوم تبدیل خواهند شد. یعنی کشتیهای غول‌پیکر به یکی از بنادر منطقه که توانایی پشتیبانی این کشتی‌ها را دارند رفته و بعد بار آن‌ها به صورت ترانزیت و ترانشیب به بنادر کشور ما وارد خواهد شد.»
به گفته این مدیر ارشد دریانوردی، کشور باید به بنادری که بالای ۱۸ متر عمق دارند و در آن ها ۳ الی ۴ گنتی کرین به صورت همزمان می‌تواند عملیات تخلیه و بارگیری از کشتی را انجام دهد، مجهز شوند. اگر این اقدام انجام نشود، بازار از دست خواهد رفت، همانظور که در سنوات گذشته بخشی از بازار به بنادر امارات و عمان واگذار شده است. ایران علاوه بر بازارسازی و همزمان با شبکه‌سازی برای توسعه بازار بنادر تجاری مهم کشور که باید در جهت کسب سهم موثر و پایدار از مبادلات منطقه‌ای، فرامنطقه‌ای و جهانی انجام شود، به توسعه زیرساخت‌ها، روساخت‌ها و تجهیزات در بنادر تجاری برای پذیرش و ارائه خدمت به بزرگترین انواع کشتیهای فعال در حملونقل انواع محمولات کانتینری و غیر کانتینری از جمله کالاهای عمومی، اساسی، فله و مایعات نفتی و غیر نفتی نیاز دارد تا از جایگاه بنادر کانونی در مبادلات تجاری بین‌المللی فاصله بیشتری نگیرد.
چابهار؛ امید آینده ایران
در میان همه بنادر ایران، چابهار یک بندر اقیانوسی است که به همین دلیل از عمق آبخور بالایی برخوردار است. دسترسی مستقیم به اقیانوس، بندر چابهار را قادر به پشتیبانی کشتی‌هایی با تناژ بالا می‌کند.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان نیز بر این موضوع تاکید دارد و با اشاره به به ظرفیت بندر چابهار برای پذیرایی از کشتیهای بسیار بزرگ، می‌گوید: «بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی و عمیق‌ترین بندر کشور است و اسکله‌های فاز دوم این بندر می‌توانند از کشتیهای بسیار بزرگ پشتیبانی کنند.»
فاز دوم بندر چابهار، متشکل از دو اسکله ۴۵۰ متری با عمق ۱۸ متر بوده و از پسکرانه‌ای به وسعت ۴۰ هکتار برخوردار است. تاکنون بیش از ۸۰ درصد از عملیات تحکیم بستر آن انجام شده و به گفته آقایی، عملیات روسازی و تجهیز این دو اسکله که به ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه نیاز دارد، می‌تواند تا سال آینده به اتمام برسد. این به آن معنی است که اگر ایران بتواند سرمایه لازم برای پیشبرد طرح توسعه بندر چابهار را فراهم کرده و فاز دوم را طبق زمان‌بندی به اتمام برساند، سال آینده صاحب بندری خواهد شد که قابلیت پشتیبانی از کشتیهای بسیار بزرگ را دارد. بندر چابهار تنها بندر اقیانوسی و عمیق‌ترین بندر کشور است و اسکله‌های فاز دوم این بندر می‌توانند از کشتیهای بسیار بزرگ پشتیبانی کنند
آیا ایران می‌تواند به مشارکت بین‌المللی در توسعه این بندر امیدوار باشد؟ بندر چابهار پیشتر سرمایه‌گذاری شرکت‌های هندی در توسعه فاز یک خود را تجربه کرده است، اما آقایی می‌گوید که بندر چابهار در جذب سرمایه خارجی استقلال خود را حفظ کرده و در انحصار یک کشور نیست. او می‌افزاید: «آماده پذیرش هر نوع سرمایه گذاری خارجی به خصوص از کشورهای منطقه و همچنین کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا هستیم و در میان این کشورها، چین بسیار برای ما مهم است. در این رابطه مکاتباتی نیز انجام شده و انتظار داریم تجار چینی با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار، منافع این کشور و همچنین ایران را تامین کنند.»
بندر چابهار، علاوه بر اینکه می‌تواند نقشی مهم در پشتیبانی از منطقه شرق کشور و همچنین توسعه کریدورهای ترانزیتی در ایران ایفا کند، ممکن است امید اصلی کشور برای پایداری در تجارت بین‌المللی دریایی در آینده نه چندان دور باشد، چراکه دسترسی سریع به اقیانوس و عمق بالای آبخور این بندر امکان پذیرش کشتیهای بسیار بزرگ را فراهم خواهد کرد. اما زمان مشخص می‌کند که آیا اعتبارات لازم برای توسعه این بندر فراهم خواهد شد، و یا تعلل در توسعه، چابهار و ایران را در رقابت با سایر کشورهای منطقه بازنده خواهد کرد.
