آمار یک شرکت بین‌المللی ردیابی نفتکشها نشان می‌دهد ایران در ماه گذشته میلادی حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت به چین صادر کرده که ۴۰ درصد بیشتر از سطح ماه پیش از آن است. چین اصلی‌ترین خریدار طلای سیاه ایران است. از این‌رو به نظر می‌رسد میزان پیشبینی شده فروش نفت ایران در لایحه بودجه ۱۴۰۱ دو برابر این میزان برآورد شده است.
به گزارش «مرین‌پرس» از دنیای اقتصاد، ایران در‌ماه میلادی گذشته روزانه حدود ۶۰۰ هزار بشکه به چین صادرات نفت داشته که ۴۰درصد رشد را نسبت به ماه قبل از آن نشان می‌دهد. طبق داده‌‌‌‌‌های شرکت اطلاعات بازار کپلر، ایران در نوامبر در مجموع تقریبا ۱۸میلیون بشکه نفت به بزرگ‌ترین مشتری خود به‌‌‌‌‌فروش رسانده است. برخی معامله‌‌‌‌‌گران البته مدعی‌اند بهای نفت ایران با تخفیف دست‌‌‌‌‌کم ۴دلاری در هر بشکه نسبت به شاخص برنت معامله می‌شود.
این رشد در نتیجه صادرشدن جوازهای بیشتر برای واردات نفت پالایشگاه‌‌‌‌‌های خصوصی چین رخ داده است، با این حال پیشبینی می‌شود واردات نفت چین از منابع مختلف از جمله ایران از این به بعد تا فوریه ۲۰۲۲ دچار افت شود. در حالی منابع خارجی صادرات نفت ایران که قریب‌به‌اتفاق آن به چین روانه می‌شود را در ماه‌‌‌‌‌های مختلف یک سال گذشته بین ۲۵۰ تا ۷۳۰ هزار بشکه در روز تخمین می‌زنند که رقم برآورد شده برای صادرات سال ۱۴۰۱ در لایحه بودجه ۲/ ۱میلیون بشکه آورده شده است. منابع غیررسمی داخلی و برخی نمایندگان مجلس البته از ارقامی بین یک تا ۵/ ۱میلیون بشکه برای صادرات فعلی نفت ایران سخن می‌گویند.
افزایش ۴۰درصدی صادرات به چین
چین که بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان است در ماه میلادی گذشته (نوامبر) واردات نفت خود از ایران را افزایش داد، چراکه پالایشگران مستقل این کشور معروف به «تیپات» سهمیه‌‌‌‌‌های وارداتی اضافی برای سال۲۰۲۱ دریافت کردند.
به گزارش بلومبرگ به نقل از شرکت اطلاعات بازار کپلر، این کشور در ماه گذشته تقریبا ۱۸میلیون بشکه نفت معادل حدود ۶۰۰ هزار بشکه در روز از ایران واردات داشته است. این رقم نزدیک به ۴۰درصد رشد را نسبت به سطوح ماه اکتبر نشان می‌دهد و بالاترین حجم فروش از آگوست به حساب میآید، با این حال انتظار می‌رود جریان نفت ایران به چین در ماه‌‌‌‌‌های آتی افت کند، چراکه بازرسی‌‌‌‌‌های محیط‌زیستی دولت چین از تیپات‌‌‌‌‌ها افزایش یافته و تقاضا به دلیل محدودیت‌‌‌‌‌های کرونایی کاهش می‌‌‌‌‌یابد. پالایشگاه‌‌‌‌‌های مستقل چین از آنجا که سهمیه‌‌‌‌‌های جدید وارداتی خود را اواسط ماه اکتبر دریافت کرده بودند، منتظر یک دوره افزایش خرید نفت پیش از پایان سال بودند. این موضوع باعث شد نورافکن توجهات روی گرید نفتی ESPO روسیه که از شرق‌دور معمولا کمتر از یک هفته زمان می‌برد تا به این کشور برسد و همچنین نفت ایران که در دریا نزدیک سواحل چین و حوالی سنگاپور و مالزی ذخیره می‌شود، تنظیم شود.
کپلر می‌گوید که مجموع نفت و میعانات گازی ذخیره شده در دریا نزدیک به مناطق کلیدی آسیا به پایین‌ترین حد از سپتامبر رسیده است. این شرکت که داده‌‌‌‌‌های نفتکشها را ردیابی می‌کند، تخمین می‌زند نیمی از نفت ذخیره‌شده در دریا متعلق به ایران و ونزوئلا باشد. معامله‌‌‌‌‌گران می‌گویند محموله‌‌‌‌‌های نفت ایران با یک تخفیف حداقل ۴دلاری نسبت به شاخص ICE برنت به‌‌‌‌‌فروش می‌‌‌‌‌رسند. با وجود این ارقام کپلر، داده‌‌‌‌‌های رسمی دولتی چین اثری از واردات نفت ایرانی از دسامبر ۲۰۲۰ ندارد. عرضه نفت ایران اغلب به‌نام نفت عمان یا مالزی به مشتریان می‌رسد. بر اساس این گزارش، پالایشگران مستقل چین انعطاف‌‌‌‌‌پذیری کافی برای خرید نفت ارزان ایران را دارند چراکه بسیاری از آنها برخلاف دیگر پالایشگران آسیایی قراردادهای بلندمدتی با تولیدکنندگان خاورمیانه ندارند. این پالایشگاه‌‌‌‌‌ها نفت ایران را از طریق اشخاص ثالث خریداری می‌کنند که به‌‌‌‌‌طور عادی دارایی‌‌هایی در آمریکا ندارند که نگران جریمه یا تحریم از سوی این کشور باشند. یونتائو لیو، تحلیلگر انرژی اسپکتس در لندن می‌گوید افزایش واردات نوامبر چین احتمالا فعلا پایان یابد چراکه انتظار می‌رود جریان عرضه تا اواخر فوریه ۲۰۲۲ پس از تعطیلات سال نو چینی و المپیک زمستانی پکن که ۲۰فوریه پایان می‌‌‌‌‌یابد، محدود باشد.
مقایسه با ارقام بودجه ۱۴۰۱
نمودار شرکت کپلر از واردات نفت ایران نشان می‌دهد این کشور از ژوئن سال ۲۰۲۰ تاکنون در هیچ ماهی کمتر ۸ میلیون بشکه از ایران وارد نکرده است که معادل حدود ۲۵۰ هزار بشکه در روز است. همچنین بیشترین فروش ماهانه نفت ایران به چین از ابتدای سال گذشته میلادی در‌ماه مه رخ داد که ۸/ ۲۲میلیون بشکه طلای‌سیاه ایرانی (برابر با ۷۳۵هزار بشکه در روز) به این کشور تحویل داده شد. پیش از این، شرکت ورتسکا آنالیتیکس هم صادرات نفت ایران به چین را در سه‌ماه آگوست، سپتامبر و اکتبر به‌‌‌‌‌ترتیب ۶۶۰، ۵۴۵ و ۴۷۰ هزار بشکه در روز تخمین زده بود که نزدیک به ارقام کپلر است. کپلر برای ماه اکتبر گفته ۴۲۲ هزار بشکه نفت در روز به چین صادر شده است که در ماه گذشته با ۴۰درصد رشد به ۶۰۰ هزار بشکه روزانه رسیده است.
در صورتی‌که این آمار را معتبر بدانیم و فرض کنیم تقریبا همه نفت ایران به چین صادر می‌شود و وضعیت تحریمی ایران هم تغییری نکند، پیشبینی ۲/ ۱میلیون بشکه فروش نفت در لایحه بودجه ۱۴۰۱ از میزان تحقق‌‌‌‌‌پذیری کمی برخوردار خواهد بود، با این حال منابع داخلی در یکی دو ماه گذشته مرتبا از افزایش محسوس صادرات نفت و درآمد آن سخن گفتهاند و برخی نمایندگان از فروش بیش از یک‌میلیون بشکه در روز در حال‌حاضر سخن گفتهاند. مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس یکی از این افراد است که معتقد است چنین پیشبینی از میزان فروش نفت منطقی است. شریعتی در گفت‌‌‌‌‌و‌‌‌‌‌گو با «خانه‌ملت» در روز جمعه گفت: «اگرچه در لایحه دولت و مصوبه مجلس میزان و قیمت فروش نفت و میعانات گازی و نرخ تسعیر ارز ذکر نمی‌شود اما براساس محاسبات انجام‌شده در بودجه سال آینده فروش روزانه یک و دو دهم میلیون بشکه نفت و میعانات گازی پیشبینی و قیمت هر بشکه نفت ۶۰ دلار و نرخ هر دلار هم ۲۳هزار تومان در نظر گرفته شده است.» او افزود: «همچنین با لحاظ سهم صندوق توسعه ملی، شرکت نفت و ۳درصد مناطق محروم، حدود ۳۸۱هزار میلیارد تومان سهم درآمدی دولت از منابع نفتی می‌شود که به‌نظر میآید عدد منطقی و قابل‌تحقیق است، چراکه اکنون نزدیک به همین عدد فروش داریم و با توجه به تک‌نرخی شدن ارز در بودجه ۱۴۰۱ کسب این میزان درآمد نفتی برای دولت منطقی است.»
برداشت از ذخایر یا واردات بیشتر از ایران؟
کلاید راسل، ستون‌‌‌‌‌نویس خبر‌گزاری رویترز در یک یادداشت تخمین زده چین احتمالا در ماه نوامبر روزانه ۳۷۰ هزار بشکه در روز از ذخایر تجاری و استراتژیک خود مصرف کرده است چراکه میزان تصفیه نفت در پالایشگاه‌‌‌‌‌ها از نفت در دسترس برای این کشور بیشتر بوده است. کلاید با استناد به آمار داخلی چین گفته؛ این کشور در نوامبر ۱۷/ ۱۰میلیون بشکه در روز نفت وارد کرده که ۳/ ۱۴درصد رشد نسبت به سطوح اکتبر نشان می‌دهد. با احتساب تولید داخلی چین، مجموع این نفت به ۱۴/ ۱۴میلیون بشکه خواهد رسید؛ در حالی‌که پالایشگاه‌‌‌‌‌های این کشور روزانه ۵۱/ ۱۴میلیون بشکه نفت تصفیه کرده‌‌‌‌‌اند. چنین اختلافی از نظر راسل نشانگر روی‌آوردن چین به ذخایر تجاری و استراتژیک نفت برای ششمین‌ماه در هشت‌ماه اخیر بوده است. با این حال، این اختلاف‌حساب همچنین می‌تواند مصرف بخشی از عرضه نفت تحریمی ایران و ونزوئلا را نشان دهد که در آمار رسمی به آن اشاره‌‌‌‌‌ای نمی‌شود.
