به گزارش مرین‌پرس؛ هشتمین گشت اقیانوس شناسی «کاوشگر خلیج فارس» که در راستای برنامه پایش بلند مدت خلیج فارس و دریای عمان از روز ۱۴ شهریور ۱۴۰۰ از بندر بوشهر آغاز شد پس از ۲۷ روز تحقیقات دریایی در خلیج فارس و دریای عمان با موفقیت به اتمام رسید.
در این گشت دریایی ۶۷ نقطه در محدوده آب‌های ایرانی خلیج فارس، تنگه هرمز و دریای عمان مورد مطالعه، سنجش و نمونه برداری قرار گرفت و هزاران نمونه و داده محیطی جمع آوری و ثبت شد.
دکتر ابوالفضل صالح عضو هیات علمی و مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، در این باره گفت: در این تحقیقات میدانی، که با حضور ۱۴ محقق از پژوهشگاه و نمایندگانی از دانشگاه‌های علوم و فنون دریایی خرمشهر، دانشگاه شهید بهشتی تهران و ناظرین سازمان حفاظت محیط زیست برگزار شد، داده برداری و مطالعه شرایط حاکم بر خلیج فارس و دریای عمان در حوزه‌های فیزیک و شیمی دریا، آلودگی دریا، زیست شناسی دریا، زمین شناسی دریا، علوم جوی و سنجش از دور ماهواره‌ای، انجام شد.
وی افزود: تعیین وسعت منطقه هیپوکسی (کم اکسیژن) در خلیج فارس، رصد منطقه کم اکسیژن در دریای عمان، سنجش آلاینده‌های مواد مغذی، مواد نفتی، سموم و … در آب و رسوب، ارزیابی میزان اسیدی شدن محیط‌های دریایی، رصد پستانداران دریایی، ارزیابی گیاهان و جانوارن شناورزی و کفزی دریایی، صحت سنجی داده‌های ماهواره‌ای و در پایان تاثیرات چرخند حارّه‌ای شاهین بر دریای عمان از اهداف از پیش تعیین شده و پیش آمده در این گشت دریایی بودند.
صالح، تصویر برداری هوایی و انجام عملیات غواصی در دو جزیره فارورگان و هرمز در مناطق مرجانی را نیز از فعالیت‌های مهم انجام شده در این تحقیقات دریایی عنوان کرد و در ادامه، نقشه برداری دقیق از مناطق مرجانی، ارزیابی وضعیت سلامت مرجان‌ها و بررسی روند تغییر مساحت مناطق پوشیده با مرجان در خلیج فارس را نیز از دیگر اهداف این مطالعات برشمرد.
وی در خصوص تجهیزات مورد استفاده در این گشت دریایی خاطرنشان کرد: در این مطالعه از تجهیزات تخصصی اقیانوس شناسی نظیر دستگاه نمونه بردار چندتایی آب (روزت)، انواع تور‌های پلانکتونی عمودی و افقی (بونگو، نئوستون …)، نمونه بردار رسوب سطحی (گرب)، نمونه بردار‌های مغزه‌های رسوبی (مغزه گیر‌های جعبه ای، وزنی و پیستونی)، برای نمونه برداری از آب در لایه ها و اعماق مختلف، رسوب سطحی و مغزه‌های رسوبی از بستر دریا، جانوران ریز شناور در سطح و لایه‌های زیرین آب (زئوپلانکتون و نئوستون جانوری)، فیتوپلانکتون (تولید کنندگان اولیه در دریا) در اعماق مختلف و جانوران ساکن بستر دریا استفاده شد.
وی ادامه داد: ثبت داده‌های هواشناسی، فیزیکی و شیمیایی در لایه‌های مختلف آب از سطح تا نزدیک بستر (دما، شوری، چگالی، غلظت اکسیژن محلول، pH، غلظت کلروفیل آ و کدورت آب) نیز در محل توسط دستگاه‌های هواشناسی و دستگاه های CTD مستقر بر روی شناور کاوشگر انجام شد.
مدیر برنامه کلان پایش اقیانوس‌شناسی خلیج فارس و دریای عمان ضمن اشاره به پدیده چرخنده حاره‌ای شاهین که بخش هایی از جنوب کشور در دریای عمان را در هم نوردید، گفت: با توجه به اینکه خاتمه گشت اقیانوس شناسی PGE۲۱۰۲ در چابهار مقارن با رسیدن و عبور چرخند حاره‌ای شاهین در دریای عمان بود پس از توقف شناور کاوشگر خلیج فارس در اسکله شهید بهشتی چابهار و از سرگذراندن این طوفان، ویژگی‌های ستون آب تا اعماق ۲۰۰ متری زیر سطح مجددا در دریای عمان از چابهار تا بندرعباس مورد بررسی قرار گرفت تا اثرات کوتاه مدت چرخند حاره‌ای در این ابعاد و انرژی بر اکولوژی دریای عمان برای اولین بار در این دریا مورد ارزیابی قرار گرفته و گزارش شود.
به گفته دکتر امیر قاضی لو رئیس مرکز اقیانوس شناسی چابهار، در بررسی از پستانداران دریایی نظیر دلفین‌ها و وال‌ها که برای اولین بار در این گشت اقیانوس شناسی و به صورت نظام‌مند با روش مشاهده مستقیم با چشم مسلح استفاده شد، فراوانی پستانداران دریایی در طول مسیر حرکت کاوشگر خلیج فارس و همچنین ایستگاه‌های مطالعاتی ثبت گردید. در این مطالعه گونه‌های دلفین Tursiops truncatus (Montagu, ۱۸۲۱) و Stenella longirostris (Gray, ۱۸۲۸) به عنوان فراوانترین گونه مورد شناسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج اولیه بنظر میرسد فراوانی پستانداران دریایی در دریای عمان به مراتب بیشتر از خلیج فارس است.
گفتنی است در این گشت میدانی که با حمایت و مشارکت مالی صندوق ملی توسعه محیط زیست و نظارت سازمان حفاظت محیط زیست کشور و توسط پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی انجام شد، مقرر گردید داده‌ها و نتایج به دست آمده از این برنامه پایشی در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست قرار داده شود تا ضمن ایجاد تصویر صحیح و روزآمدی از وضعیت محیط زیستی خلیج فارس و دریای عمان، به عنوان مستندات علمی و استاندارد برای حفاظت عالمانه و موثرتر از این اکوسیستم‌های آبی ارزشمند مورد استفاده قرار گیرد.
با تشکر اززحمات این عزیزان، بسیاری از این اقدامات غیر ضروری و هدر دادن بودجه است و دارای کارایی لازم برای مدیریت محیط زیست نمیباشد. البته نتایج برای ارتقای کارکنان علمی این مراکز میتواند مورد استفاده قرار گیرد. هممچنین،محیط زیست نیز نه توان استفاده از این نتایج را دارد و نه عموما وظیفه اش می باشد.
تشکر