در رقابت استراتژیک برای تامین آب پایدار در خاورمیانه، فناوری های نوین در حال رقم زدن معجزه های اقتصادی هستند. در حالی که کشورهای همسایه با کاهش مصرف انرژی موفق شده‌اند هزینه شیرین سازی هر متر مکعب آب دریا را به رکوردهای پایینی مانند ۳۷ سنت برسانند، هزینه تمام شده همین فرآیند در ایران گاهی تا چندین برابر افزایش می‌یابد و به بیش از ۴ یورو نیز می‌رسد. این شکاف عمیق، زنگ خطری جدی برای سیاست گذاری های آبی کشور در آینده است.
بر اساس گزارش فایننشیال تایمز، پیشرفت در تکنولوژی به بازیگران اصلی منطقه این امکان را داده است که هزینه های خود را به شدت کاهش دهند. به عنوان مثال، هزینه تولید آب در عربستان سعودی به حدود ۵۰ سنت برای هر متر مکعب رسیده است و کارخانه مدرن آب شیرین کن هاسیان دبی که به زودی افتتاح می‌شود، این رکورد را به ۳۷ سنت خواهد رساند. این ارقام نشان دهنده یک استاندارد جدید در بهره وری و مدیریت هزینه است.
در ایران نیز با کاهش شدید دسترسی به منابع آب تجدیدپذیر، شیرین سازی آب دریا به یک ضرورت انکارناپذیر تبدیل شده است. اکنون بیش از ۱۲۰ کارخانه آب شیرین کن در استان های جنوبی مانند هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان و خوزستان در حال بهره برداری یا در دست ساخت هستند تا عطش فزاینده کشور را برطرف کنند. اما چالش اصلی، هزینه تمام شده این آب برای مصرف کننده است.
دلیل اصلی این تفاوت فاحش قیمت چیست؟ بخشی از پاسخ در فناوری تولید نهفته است، اما عامل تعیین کننده، هزینه انتقال آب است. ارقام ۳۷ یا ۵۰ سنتی که در مورد همسایگان اعلام می‌شود، تنها هزینه تولید آب در محل کارخانه است. در ایران، قیمت نهایی آب تحویلی به مصرف کننده، علاوه بر هزینه تولید، شامل هزینه پمپاژ و انتقال آب از طریق خطوط لوله طولانی به شهرها و صنایع داخلی نیز می‌شود. همین موضوع باعث شده قیمت آب شیرین در نقاط مختلف کشور از ۶۰ سنت یورو تا بیش از ۴ یورو متغیر باشد.
این مسئله نشان می‌دهد که چالش امنیت آبی ایران یک معمای دو وجهی است: از یک سو، نیاز به سرمایه گذاری در مدرن ترین و کم مصرف ترین فناوری های شیرین سازی برای کاهش هزینه تولید داریم و از سوی دیگر، باید یک استراتژی کارآمد و اقتصادی برای شبکه انتقال آب طراحی کنیم. بدون حل همزمان این دو چالش، آب شیرین شده به جای آنکه یک راه حل پایدار باشد، به کالایی لوکس و گران قیمت برای بخش بزرگی از مصرف کنندگان تبدیل خواهد شد.
به نظر شما، آیا سرمایه گذاری روی خطوط انتقال مدرن و کم هزینه، به اندازه ساخت خود آب شیرین کن ها اهمیت ندارد؟ چه راهکارهایی برای کاهش هزینه نهایی آب برای مصرف کننده در کشور وجود دارد؟
بازنشر فانوس دریا به نقل از اقتصاد آبی