لنج‌سازی در جنوب ایران، میراثی چند صدساله است؛ نه فقط از حیث فنی یا مهارتی، بلکه به عنوان نقطه اتکای معیشت، شناسنامه فرهنگی و زیرساخت اصلی حمل‌ونقل تجاری و صیادی در سواحل جنوبی کشور. برخلاف تصور غالب، این صنعت در سال‌های اخیر متوقف نشده، بلکه با ورود فایبرگلاس، فلز و تکنولوژی‌های جدید، مسیر نوسازی آرام اما پیوسته‌ای را طی کرده است.
اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم
کارگاه‌های لنج‌سازی نه تنها خود محل اشتغال صدها نفر از جوشکار، نجار و مکانیک هستند، بلکه صنایع پیرامونی مانند تأمین‌کنندگان موتور، قطعات یدکی، تجهیزات ناوبری، خدمات بندری و حتی خورده‌فروشی‌ها را نیز فعال نگه می‌دارند. توقف این صنعت، ضربه‌ای چندلایه به اقتصاد محلی خواهد بود.
امنیت دریایی، بدون ناوگان بومی؟
در شرایطی که ایران با چالش‌های امنیتی در آب‌های جنوب روبروست، ناوگان سنتی و نیمه‌سنتی نقش مهمی در حضور مستمر در آب‌های کم‌عمق، خلیج‌ها و خورها دارد. حذف تدریجی این ناوگان و جایگزین نشدن آن با ناوگان ملی‌ساخت، می‌تواند نوعی خلأ استراتژیک ایجاد کند که در بلندمدت امنیت خطوط تجاری و ساحلی را تهدید می‌کند.
صنعت بدون حمایت رسمی؛ چراغی که خاموش می‌شود
علیرغم اهمیت این صنعت، لنج‌سازی هیچ‌گاه به‌عنوان یک «صنعت ملی راهبردی» به رسمیت شناخته نشده و از امتیازات حمایتی مشابه دیگر صنایع محروم بوده است:
- فاقد بیمه صنفی پایدار
- بدون تسهیلات بانکی برای توسعه و نوسازی
- بدون پوشش اعتباری صادراتی
- بدون برنامه مدون در نظام آمایش سرزمینی
قانون جدید تجارت مرزی، بدون ایجاد جایگزین، با امحای اجباری شناورها عملاً صنعت لنج‌سازی را در مسیر رکود و تعطیلی قرار داده است.
پیشنهاد: راهبردی‌سازی صنعت لنج‌سازی
در شرایط کنونی، سیاست‌گذاران باید با نگاهی نو به لنج‌سازی بنگرند. گنجاندن آن در فهرست صنایع راهبردی جنوب نه‌تنها شناسایی ظرفیت‌های واقعی‌اش را به‌دنبال دارد، بلکه امکان استفاده از تسهیلات و حمایت‌های دولتی را نیز فراهم می‌کند.
پیشنهاد مشخص به دولت و مجلس:
- تدوین سند ملی توسعه صنعت لنج‌سازی با همکاری اتحادیه‌ها و دانشگاه‌های دریایی
- تأسیس صندوق حمایت از نوسازی شناورهای سنتی
- ایجاد خوشه‌های صنعتی و مراکز مهارتی برای حفظ نسل آینده‌ی لنج‌سازان
- گنجاندن لنج‌سازی در بسته‌های حمایتی مناطق محروم و مرزی
نتیجه‌گیری
صنعت لنج‌سازی صرفاً یک فعالیت سنتی نیست؛ یک ریشه حیاتی در اقتصاد محلی، فرهنگی ملی و امنیت دریایی کشور است. اگر قرار است به سمت توسعه پایدار در مرزهای آبی حرکت کنیم، نمی‌توانیم این صنعت را قربانی سیاست‌گذاری‌های مقطعی و بدون پیوست کارشناسی کنیم.
اکنون زمان آن است که لنج‌سازی از حاشیه به متن بیاید و جایگاه واقعی خود را به‌عنوان یکی از صنایع راهبردی جنوب کشور بازیابد.