ایران در محاصره کریدورها قرار گرفته است. به‌دلیل ضعف مفرط ایران برای حفظ راه‌های خود از یک سو و سرمایه‌گذاری شتابان کشورهای دیگر در موقعیت‌های مکانی دیگر، خصیصه شاه‌راه بودن کشورمان تبدیل به حوزه‌ای شده که انتهایش هیچ است. با این روند کنونی ایران آینده ژئوپلتیک خود را از دست می‌دهد.
به گزارش راد، وضعیت ایران به‌عنوان کشوری با خصیصه ژئوپلیتیک در معرض خطر است. زمانی این خصیصه اهمیت دارد که سرزمین ایران از نقطه نظر سیاسی-اقتصادی، نبض بین قاره‌ها باشد و اگر این مزیت از دست برود، بخش بزرگی از ارزش‌های سرزمینی ایران از میان می‌رود.
اجازه بدهید با یک مثال ساده و خودمانی مسئله را روشن کنم.
شما چه در محیط زندگی یا در سیر و سفرهایی که داشته‌اید، با مکان‌های آبادی مواجه شده‌اید. مثلا در مسیر بین دو شهر، جاهایی را دیده‌اید که شلوغ و پر ازدحام بوده و بوی کباب و دود زغالش به هوا بلند بوده است. مسافرها با اشتیاق به آنجا که می‌رسیدند، پیاده می‌شدند و خستگی رفع می‌کردند و با خوراکی و نوشیدنی از خودشان پذیرایی می‌کردند.
بعد از مدتی از آنجا می‌گذرید و می‌بینید نه از بوی کباب خبری هست و نه از دود زغال. آن آبادانی از بین رفته و آن منطقه متروکه شده است. کنجکاو می‌شوید بدانید که چه شده که تا چندی پیش این نقطه پر از جمعیت و کسبه بود، اما اکنون نه از تاک خبری هست و از نه تاک‌نشان.
برای نمونه، بین تهران تا همدان که از شهر ساوه عبور می‌کردیم، از ابتدای شهر ساوه تا نزدیک همدان – مخصوصا شهرهای غرق آباد و نوبران- بی‌شمار رستوران بود و دکه‌های بین‌راهی و… اما اکنون خبری از آنها نیست؛ زیرا مسیر مسافرها به همدان از جاده ساوه به اتوبان تهران همدان عوض شده است. با تغییر مسیر مسافرتی(ترانزیتی)، نقاط آباد دیروز به متروکه‌های امروز تبدیل شده‌اند و مسیر آبادانی به جای دیگری منتقل شده است. مثلا، انار فروش‌های ساوه‌ای، تمام مسیر ساوه به همدان را ترک کرده و در اطراف اتوبان جدید تهران – همدان بساط کرده‌اند. اینجا آباد شده و آنجا متروک.
این مثال ساده‌ای است، اما بسیار گویای وضعیت ژئوپلتیک امروز ایران است. با هم این مهم را به اختصار بررسی می‌کنیم:
«به‌رغم موقعیت ویژه ژئوپولیتیک، ایران نتوانسته است از جایگاه ویژه خود برای اتصال مسیرهای ترانزیتی شرق و غرب و شمال و جنوب استفاده کند و رقبای منطقه‌ای ایران، به‌سرعت در حال طراحی مسیرهایی هستند که ایران را دور می‌زند.» این نکته که اعتماد آنلاین بیان کرده، بسیار مهم و حائز اهمیت است و لازم است با دقت و حساسیت به آن توجه کرد.
روزگاری، ایران مسیر اصلی بود. از شمال به جنوب، از جنوب به شمال، از شرق به غرب و از غرب به شرق و از هر مسیری که می‌خواستی بین کشورها حرکت کنید، باید از ایران به‌عنوان پل اصلی و نزدیک‌ترین راه ممکن استفاده می‌شد؛ این یعنی خصیصه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک. اعتبار سیاسی و اعتبار اقتصادی بالا و غیرقابل انکار.
اما اکنون، به‌دلیل ضعف مفرط ایران برای حفظ راه‌های خود از یک سو و سرمایه‌گذاری شتابان کشورهای دیگر، می‌رود که این خصیصه را از ایران برای همیشه بگیرد و ایران را در این حوزه تبدیل کند به هیچ. روند کنونی یعنی در آینده ایران ارزش‌های ژئوی خود را از دست می‌دهد و مانند جاده ساوه – همدان متروکه می‌شود.
کشورهای دور و نزدیک مانند ترکیه، پاکستان، عراق، امارات و حتی چین و… دارند ایران را دور می‌زنند. برای مثال: چین بندر گوادر پاکستان را اجاره کرده و به‌شدت و حدت تمام در آن سرمایه‌گذاری کرده تا نیازی به بندر چابهار ایران نداشته باشد و حتی با بندر چابهار رقابتی سنگین و نفس‌گیر داشته باشد. امارات بندر جفیر را با آخرین امکانات روز تجهیز کرده است که نه تنها به بنادر ایران نیاز نداشته باشد، بلکه تمامی مشتریان مسیر خلیج فارس را قاپ بزند. عراق بندر فاو را با سرعتی شگفت‌آور تجهیز کرده است تا مچ خرمشهر را بخواباند.
ایران در محاصره کریدورها قرار گرفته است. «کریدورها مسیری برای حمل‌و‌نقل کالا یا انرژی در سطح کشوری یا بین‌المللی هستند. اهمیت کریدورهای دریایی، ریلی یا جاده‌ای در جابه‌جایی و انتقال با کمترین هزینه و زمان و بیشترین امنیت در تجارت بین‌المللی است.»
موقعیت جغرافیایی کشور به گونه‌ای است، که به ایران لقب شاه‌راه تجارت بین‌المللی داده است؛ لقبی که می‌رود به سمت خاموشی و تبدیل شدن به شاه‌راه تجارت بین‌المللی سابق!
«کشوری که می‌تواند راه ارتباطی بین کشورهای شرقی و غربی و شمالی و جنوبی باشد؛ می‌رود که در بن‌بست قرار بگیرد. شوربختانه، در این جنگ شاه‌راهی، ایران نظاره‌گر است و رقبای منطقه‌ای در حال طراحی مسیرهایی هستند که ایران را دور بزنند. و در این طراحی و اجرا هم بسیار بسیار بسیار موفق عمل کرده‌اند.
نگاهی به کریدورهای جدید:
برای درک بهتر موضوع، بیایید با هم نگاهی بیندازیم به کریدورهای جدیدی که احداث شده یا در حال احداث هستند با تاکید بر این نکته: تا چند سال پیش هیچ خبری از این کریدورها نبود و ایران حرف اول منطقه و جهان را می‌زد و معنای «شاه‌راه تجارت بین‌الملل» به معنای و اقعی برازنده ایران بود. اما الان وضعیت رو به وخامت می‌رود و جنگ کریدورها آژیر خطر را برای ایران به صدا در آورده است.
کریدور CPEC با سرمایه‌گذاری چین در پاکستان، بندر گوادر در اقیانوس هند را به کاشغر در غرب چین متصل می‌کند. / روزنامه اقتصاد سرآمد